Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
skiego.Dioklecjanchciałtemuzaradzićprzezwprowadzeniesystemute-
trarchii(rządówczterech).Wzmocnieniupaństwasłużyćmiałyreformy
wewnętrznejstrukturypaństwa,powiązanezutrwaleniemabsolutnejwła-
dzycesarskiej.
Przebudowęstrukturyadministracyjnej,skarbowejiwojskowejpaństwa
rzymskiegokontynuowałcesarzKonstantyn(306-337).Przeniósłoncen-
trumżyciapaństwowegozRzymudozałożonegoKonstantynopola.Zaprze-
stałkrwawychprześladowańchrześcijan,doktórychdochodziłowkońcowym
okresierządówDioklecjana.W313r.doprowadziłdorównouprawnienia
chrześcijaństwazkultamipogańskimi.Jakopierwszycesarzrzymskiprzyjął
chrzest.PodjegoauspicjamiodbyłsiępierwszysobórpowszechnywNicei,
naktórymogłoszonokatolickiewyznaniewiary(credo),obowiązującepo
dzieńdzisiejszy.
ReformyDioklecjanaiKonstantynapowstrzymałyustrojowykryzysce-
rządyTeodozjusza
Wielkiego
sarstwarzymskiego,alenieuchroniłygoprzedupadkiem.PośmierciKon-
stantynadoszłodokolejnejseriiwojenmiędzyjegosynamiainnymi
pretendentamidotronu.Państwoulegałolicznympodziałom.Przejściowe
przywróceniejednościpaństwanastąpiłopoobjęciuwładzyprzezTeodo-
zjuszaI(378-395).Zasiadłonnatroniecesarskimponajbardziejkrytycz-
nymdlapaństwarzymskiegowydarzeniu.W378r.Rzymianieponieśli
sromotnąklęskęwbitwiezWizygotamipodAdrianopolem.Teodozjusz
zdołałjednakskłonićWizygotówdoosiedleniasięnaobszarachbałkańskich
iobronygranicynaDunajuprzednajazdamiHunów.Walczączuzurpatora-
midotronucesarskiegodążyłdoutrzymaniapolitycznejintegralnościpań-
stwa.Spójnośćimperiumcementowaćmiałatakżejednośćreligijna.Zajego
rządówchrześcijaństwouzyskałostatuswyznaniapaństwowego,wmiejsce
zabronionegokultupogańskiego.Ustawaz392r.zakazywałanietylkoskła-
daniaofiarzezwierzątiwróżeniazichwnętrzności,alejakiejkolwiekformy
kulturzymskichbogów.
PośmierciTeodozjuszaWielkiegow395r.jegosynowiepodzielilicesar-
podziałcesarstwa
stwonadwieczęści.WschódotrzymałArkadiusz,natomiastZachodemrzą-
dziłHonoriusz.Uważalisięzawspółrządzącychjednympaństwem.Jednak
zbiegiemczasupodziałtennabrałtrwałegocharakteru.Dziejewschodniej
izachodniejczęścicesarstwapotoczyłysięodtąddwomaodmiennymitora-
mi.NaprzełomieIViVw.rozpocząłsięwięcpolitycznyrozpadcesarstwa
zachodniego,któreostatecznieległowgruzachpodnaporemplemion
barbarzyńskichw476r.ZerwaniełącznościzeWschodembezwątpienia
przyspieszyłojegoupadek.Wlepszejsytuacjiznalazłosięcesarstwowschod-
niorzymskie.WprzeciwieństwiedoZachoduniestałosięarenąpoważniej-
szychwojendomowych.Niebyłotakżeceleminwazjiludówbarbarzyńskich,
którewybrałyzachodnikierunekmigracji.Okreswzględnegospokojuwyko-
rzystalicesarzeWschodudoprzeprowadzeniadalszychwewnętrznychre-
form.Skutkiemtegocesarstwowschodnie(bizantyjskie)przetrwałokolejne
tysiąclat(do1453).
38