Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.JürgenHabermas
31
uwagipoświęcałinterakcjomspołecznymijęzykowi,natomiastskupiałsię
nazagadnieniupracy.Wielumarksistówmogłobyspieraćsięztymstwier-
dzeniem,dowodząc,żeobszarintersubiektywnymiałkluczoweznaczenie
wwieluideachMarksa,zwłaszczawjegowczesnychpracachdotyczących
świadomościklasowej.Niemawątpliwości,żedlatychapologetówidlasa-
megoMarksatomężczyźni–musimyzaznaczyć,żetakżekobiety–tworzą
historię(poprzezinterakcje),ale,jaksięwydaje,niewokolicznościach,które
samiwybrali.
Bardziejrygorystycznakrytykamarksistowskaskupiasięnaidealizmie
Habermasa.MarksbardzowcześnieodszedłodidealizmuHegla.To,coin-
teresowałogowpierwszejkolejności,toobszarmaterialny.Pamiętajmy,że
materializmtwierdzi,iżmateriajestpodstawowa,amyśli,świadomośćitwo-
rzeniepojęćsądrugorzędne.Habermas,koncentrującsięnatym,jakideesą
wyrażanepoprzezjęzyk,niepoświęcawystarczającodużouwagiświatumate-
rialnemu,więcjegoprzekonanie,żezmianabędziewynikaćzdziałańkomuni-
kacyjnych,możeokazaćsięplacebo.
Ponadtooburzeniewielumarksistówwywołujewyraźnywpóźniejszejpra-
cyzwrotHabermasawstronęsocjaldemokracji–byłatowidocznazmiana
wkierunkucentrumscenypolitycznej.Systemprzestałbyćuosobieniemko-
lonialnegopanałupieżczoujarzmiającegoopuszczonyświatżycia.Późniejsze
praceHabermasawydająsięwpewnymstopniuusprawiedliwiaćsystem,gdy
sugerują,żeprzeszkodywkrytycznejdebacieznajdująsięwsamymświecie
życia.Jakbytegobyłomało,Habermasprzyznaje,żechceUposkromićkapita-
listycznysystemgospodarczy”(Habermas,2005,s.430),zamiastzamykaćgo
wklatce.
WprowadzanieideiHabermasadopracysocjalnej
WpracysocjalnejnaZachodzierośniezainteresowanieideamiHabermasa.
Wedługniektórychkomentatorówjegomyślstanowirealnąprzeciwwagędla
postmodernizmu,któremuzewzględunazauważalny,nieodłącznyrelatywizm
nieudajesiędostarczyćodpowiedniegouzasadnieniadlapraktykietycznej
(zob.Donovan,2003;GrayiLovat,2006).
NiektórzyautorzypostrzegająHabermasowskąanalizęwspółczesnego
społeczeństwajakobardzotrafnewyjaśnieniestrukturalnychograniczeń,na
jakienapotykapracasocjalna,szczególniejejuwikłaniewprocedurybiurokra-
tyczneiociężałąkulturęorganizacyjną(Blaug,1995;Houston,2003).Niektórzy
uważają,żeznaczenieprzypisywaneetycznemudyskursowitoprzeformuło-
waniesinequanonpracysocjalnej(WillumseniSkivenes,2005).
