Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gozaczasamiHohenzollernówczyRomanowych.ZHabsburgami
byłoinaczej.WśródmieszkańcówdawnejGalicjijeszczewlatach60.
i70.minionegostulecianietrudnobyłospotkaćkogoś,ktozsenty-
mentemwspominałczasy„dobregomonarchy”2.Iniechodzitutylko
onostalgięzabezpowrotnieminionymilatamimłodości.Austriabyła
poprostuinnymzaborcąniżPrusy(późniejIIRzesza)czyRosja.Nie
tylkodlatego,żeodlat60.XIXstuleciazapewniłaPolakomwswych
granicachmożliwościnarodowegorozwoju.Jestrzecząoczywistą,że
bezautonomiigalicyjskiejzjejwszystkimidobrodziejstwamiodbu-
dowapolskiejpaństwowościpo1918r.byłabyznacznietrudniejsza.
Idzieocoświęcej.WPrusachczyRosjitrudnobyłorobićkarie-
rę(zwłaszczawojskowąlubpolityczną)iprzyznawaćsięzarazem
dopolskości.Wmonarchiihabsburskiejbyłotomożliwe3.Oczywi-
ściepojawiasięwtymmiejscupytanieoAdamaCzartoryskiegoczy
AleksandraWielopolskiego.Jednak–popierwsze,byłytowyjątki,
podrugie,niemożnazapominaćofinalekarieryobutychpolityków.
Niemalniktzpolskichdziałaczyniepodległościowychnieodważył
sięwskazaćnaPrusyjakonapaństwomogącepomócwdzieleod-
budowyPolski.OpcjaprorosyjskaautorstwaRomanaDmowskiego
zpierwszejdekadyXXw.(choćniepozbawionaracjonalnychprze-
słanek)niespotkałasięzentuzjastycznymprzyjęciemwpolskim
społeczeństwie.ZpaństwemHabsburgówswenadziejewiązało
w2.połowieXIXstuleciawieleopcjipolitycznych.Odepigonów
HôteluLambertpoczynając,poprzezstańczyków,ananeokonser-
watystachkrakowskichzostatnichlatprzedwybuchemIwojny
światowejkończąc.Takonstatacjawyznaczacelniniejszejmonogra-
fii.Jestnimwskazaniewsyntetycznysposóbmiejsca,roliinadziei,
jakiewówczaswiązanozmonarchiąhabsburską.Wybranyzakres
czasowyanalizyniejestprzypadkowy.Wroku1860Franciszek
2
E.Trost,DasbliebvonDoppeladler.VorwortvonFriedrichTorberg,Wien2002,
s.172–186.
3
J.Rydel,Wsłużbiecesarzaikróla.Generałowieiadmirałowienarodowościpol-
skiejwsiłachzbrojnychAustro-Węgierwlatach1868–1918,Kraków2001,pas-
sim.
8
