Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wpływjęzykanasferędoświadczeniaosobowegoispołecznego
17
Wtymmiejscuzasygnalizowaćnależyconajmniejdwaaspektyję-
zyka,któreniepozwalająpodtrzymywaćmituprzezroczystegojęzyka:
zjednejstronywładza,zdrugiejkreatywnośćjęzyka.Dwaelementynie-
odłączniesplecioneiwspomagającesięwokreśleniu,byniepowiedzieć
ograniczeniu,kondycjiczłowieka.Kreatywność,jaksięzarazokaże,jest
tubowiematrybutemczłowiekaczyjęzyka,zpomocąktóregotenostatni
mógłbyrozwijaćsię,doskonalić,poznawać,byprzekraczaćsamegosie-
bie.Jestonanausługachjęzyka,któryjestautonomicznyiżyjeżyciem
swoim,niezaśczłowieka.Razskorzystawszyzkreatywnościświataję-
zyka,niemożemysięodtejgościnyuwolnić.Tomiędzyinnymidlatego
Wittgensteinnapisze-(ł)Granicemegojęzykaoznaczajągranicemego
świata[Wittgenstein,1970:67].Kreatywnośćznaczytu-tworzyćjęzyko-
wyobrazświata,byniedawaćalternatywynainny,bywładać.
Alejakiegorodzajutowładzaijakjązaobserwować?Zapytakażdy
przyzwyczajonydomyśleniaoniejwkategoriachwłasnościjakiegośpod-
miotuczyjegomonopolunaużycieprzemocybądźzastosowaniaprzy-
musu.Jakżezatemwskazaćdyspozytoratejwładzyjęzyka,skorojęzyk
jakotakiniczyjąwłasnościąniejest?Doodpowiedziprzybliżanaspo-
niekądjużsamaformułazadanegopytania,botoonaświadczyonaszej
bezsilnościwobecjęzyka,którydyktujenamokreślonesposobymyślenia
oświecie,awięcisposobyzadawaniapytań.JakpiszeAdamSchaf(ł)
językjakookreślonywytwórstanowispołeczną,zastanąpodstawęindywi-
dualnegomyślenia.Mówieniejestnormalnejjednostceludzkiejwrodzone
tylkojakozdolnośćnauczeniasięmowy,cowiążesięzdziedzicznąstruktu-
rąmózgu,aparatugłosowegoitp.Alemówieniejakotakieniejestwrodzo-
neinierozwijasięwsposóbnaturalny,bezingerencjispołecznegoprocesu
nauczania.Ponieważ(ł)myśleniepojęciowejestniemożliwebezjęzyka,
człowiekuczysięwprocesiewielostronnegowychowaniaspołecznegonie
tylkomowy,leczimyślenia.Uczysię,przejmującodspołeczeństwagotowy
twór:język-myślenie(ł).Otóżtakrystalizacjaspołecznegodoświadcze-
niajestpunktemwyjściaipodstawąwszelkiegomyśleniaindywidualnego,
podstawą,którąspołeczeństwoprzekazujejednostcewsposóbnajbardziej
dyktatorski,wymykającysięspodkontrolijednostkiiniedostrzeganyprzez
nią[Schaf,1964:228-229].Czywramachtakiegospołecznegoużytko-
waniajęzykadochodzićmożewogóledoniczymnieskrępowanejeks-
presjiindywidualności,albo,codlanasistotniejsze,czywramachtej
społecznejwłasności,możliwejestodkrywaniennatury”rzeczywistości?
Społeczneznamięjęzykazawierasię,wconajmniejdwóchelemen-
tach:uwarunkowaniupoznaniajednostkowegoprzezinteresgrupy,do
którejjednostkanależy,ograniczającjejsposóbwidzeniaświataswoistą
perspektywąorazwaktywnejrolijęzykawpoznaniu.Wzmiankując
