Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
JózefSadzik
wsztucewspółczesnej?Przedewszystkimwydajesiębyćniązerwanieztematem.
Malarstwotematowezarównowteorii,jakiwpraktycezostałowXIXwieku
zdyskwalifikowane.Hasłonsztukadlasztuki”doprowadziłomalarzymodernizmu
dooderwaniasięodwszelkiejtematykinakorzyśćeksperymentumalarskiego.
Malarzczujesięzbytdostojnym,bysłużyćzamówieniuspołecznemu,tworzą
sięnkapliczkiwtajemniczonych”.nMalarstwoostatniejdobyrozwiązujetrudne
zagadnieniaformalne(postimpresjoniści,kubiści)alboszukawyrazunadrodze
sennych,niesamowitychskojarzeń(surrealiści),czyteżnadrodzezniekształcenia
iprzemieszaniaelementówświatawidzialnego(znówkubiści,ekspresjoniści)”
(JacekWoźniakowski-Problemsztukireligijnej).Tosąeksperymentycenneinie
możnaichwczambułpotępić,alenietrzebagubićsprzedoczuhierarchiiwartości
izapominać,żedoświadczeniemasłużyćżyciu.Czasnasyntezęeksperymentów.
Tudziejesiętak,jakiwfizyce.Istniejefizykateoretycznaidoświadczalna,ale
obiemająsłużyćsprawomnaszegodobrobytu.Zamknięciesięfizykiwabstrak-
cjachilaboratoryjnycheksperymentachbyłobywielkimniebezpieczeństwemdla
naszejcywilizacji.Podobniejestzesztuką.Modnadziśdeformacjaspekulatywna,
bezintuicyjna,intelektualna,pochodzącazesferywyrafinowanejwyobraźni,ob-
niżanieskończeniejejwartośćobiektywną,chociażbyformalniestałanawyso-
kimpoziomie.Aówprzerostartystycznejmanieryisnobizmuwytworzyły-jak
tozwyklebywa-zerwaniewięzówspołecznychikontaktuzżyciem.Kontak-
towośćsztukiświętejjestjednymzpodstawowychpostulatówidlategoapriori
trzebawykluczyćzesłużbyświętejwszelkiepróbysztukidlasztuki.
3.
Nadrugimkrańcunależypostawićpospolitośćwsztucekościelnej.Myślęotej
przerażającejtandecie,którazalewanaszemiejscaświęte.Jeżelisztukaabstrak-
cyjna,mającaniewątpliwienierazwielkiewartościformalne,zostałaodsuniętaod
godnościsztukireligijnej,totymbardziejnależytouczynićztą,którejniegodzi
[się]wogólenazwaćsztuką.Każdasztuka,aszczególniereligijnamaharmonizo-
waćnasząosobowość.Sztukanammówiotym,cownasjest,toujmujeiotym
dajeświadectwo.Każdaepokawielkiegonapięciareligijnegomiałaswojąwielką
sztukę.Sztukajest,jakgenialniepowiedziałśw.Augustyn,blaskiem,szatąprawdy
(Pulchrum,splendorveri),stądkażdeosiągnięcieprawdyjestgłębszympojęciem
sztuki.Atymczasemjakjestponaszychkościołach?Czyżniezbieranaspasjana
myślotychnlakierowanych”,różawo-niebieskichmadonnach,otychświętych
zmydlanymibezmyślnymitwarzami,obanalnym,głupkowatymuśmieszku.Ki-
cze,bohomazy-obrzydliwość.Toniejestsprawaartystycznegosmaku.Turzecz
