Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
22
Rozdział1.Stygmatyzacjaspołeczna.Wprowadzenie
demjestwydanawPolscewramachEncyklopediiBlackwellaPsycho-
logiaspołeczna(2001)–stanowiącaprzekładksiążkiwydanejwWielkiej
Brytaniirokwcześniej.Autorzywydaniapolskiegoumieścilihasło
Hstygmat”jakoHpiętno/stygmat(stigma)”,wychodzączzałożenia
–prawdopodobnieniedokońcazasadnego
6
–żeczytelnikpolskinie
znategoterminulubznagowjegopóźniejszym,teologicznym
znaczeniu.Takżenp.wksiążceAndrzejaSzmajke(1999,s.185–190)
znajdujemyskądinądciekawypodrozdziałzatytułowanyNegatywna
stygmatyzacja-permanentniekłopotliwepołożenie,cosugeruje,żemoże
istniećpozytywnastygmatyzacja,aprzecieżwsamymokreśleniu
stygmatyzacjazawierasiędezawuujący,negatywnykomponent.Takie
określenieczyniteżkontekstsytuacyjnyczymśtrwałyminiezmien-
nym,atakniejest.Wyższewykształceniemożebyćnp.stygmatem
dlaosoby,którazabiegaostanowiskoportiera,aleprzecieżnaogół
nimniejest.
Tymczasemnatematstygmatyzacjiwlatach1987–1994ukazało
się397artykułówwczasopismachpsychologicznych,121książek
orazrozdziałów.Wokresieod1974do1986rokuwydano290
artykułówmającychbezpośrednizwiązekzezjawiskiemstygmatyza-
cji.W1991rokuterminstigmastałsięjednązkategoriiprzy
kodowaniuabstraktówpsychologicznych(por.Kamińska-Feldman,
1994,s.68).
6
TerminyHpiętno”,Hpiętnować”sugerująintencjonalnycharaktertegoprocesu,
jakwstwierdzeniu:HTakiewykroczenianależystanowczonapiętnować!”Tymczasem
stygmatyzacjamaprzedewszystkimcharakternieintencjonalny,gdynp.opowiadasię
kawałyoŻydachczyblondynkach.Napiętnowanieoznaczajednorazowyaktlubsam
faktnapiętnowania,pomijająctymsamyminterakcyjnyiprocesualnycharakter,jakim
jeststygmatyzacja.Pierwotnąrolęwstygmatyzującymujęciuodgrywawidownia
społecznajakoźródłoiprzyczynapierwotna.Stygmatzawierawsobiekontekstualny,
sytuacyjnyaspekt,inaczejniżwprzypadkupiętna.Piętnonienasuwaskojarzeńze
stereotypem,którystanowicentralnąkategorięujęciastygmatyzującego.Wspólne
dlaobukategoriipojęciowychjestzwrócenieuwaginaistnieniedwóchstron:
piętnowanegoipiętnującego,negatywnycharakterzjawiskaorazjegoinercję.
HStygmat”iHpiętno”sąwięcterminamibliskoznacznymi,aleniesynonimami.
