Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Howcanweknowthedancerfromthedance?
W.B.Yates,AmongSchoolChildren
JacobBurckhardtprzyszedłnaświatwBazyleiw1818roku,zmarł–takżewBazy-
lei–wroku1897.Taprostachronologiaitopografiamaznaczenienieprzypadkowe.
BurckhardtbyłjednymznajciekawszychobserwatorówianalitykówXIXw.,wielkie-
gowiekuprzemian.Miałsposobnośćprzyglądaćmusięwcałejjegorozciągłości
iróżnorodnościzpozycjipozornieniezaangażowanegowidza,ukrytegowniezwy-
czajniebogatymwtalenty,dosyćjednakprowincjonalnymzakątkuEuropy1.Pierw-
szyzachowanylistBurckhardta,nakreślonyniewprawnąjeszczerękąmałegoKöbi,
pochodziz27sierpniaroku18202,ostatnielisty–zrokujegośmierci.Burckhardt
przezcałeswojeżycieprowadziłbardzobogatąkorespondencję.Zachowanyjej
korpusjestzaisteogromny,liczygruboponadtysiąclistów.Trudnobyłobyznaleźć
przypadekanalogiczny–znamienitegohistorykasztukiikulturyorazwykładowcy
uniwersyteckiego,którypozostawiłbyposobierówniebogatąifascynującąspuści-
znęepistolograficzną.OczywiściewswojejepoceBurckhardtniejestwyjątkiem,
byłtobezwątpieniakolejnymomentrozkwituepistolografii,zresztąniejedenzwy-
bitnychhistorykówiprzednim,iponimoddawałsięzlubościąpasjikorespondo-
wania3.Owyjątkowościlistówszwajcarskiegouczonegoświadczyichcharakter–
Burckhardtpoddajenamysłowiproceswłasnegodojrzewaniaiedukacji4,analizuje
1.OswojejBazyleizwykłmawiać,żejestKrähwinkel.Takczyowak,opróczBurckhardtawBazyleiznalazłysię
wówczastakiepostaci,jakJohannJacobBachofen,FriedrichNietzsche,WilhelmDilthey,ArnoldBöcklinczyHeinrich
Wölfflin.
2.„LiebeVater!IbindiJaköbsli!”–27sierpnia1820r.
3.Por.wstępWilliamaM.Calderado:U.vonWilamowitz-Moellendorff,SelectedCorrespondence1869-1931,oprac.
W.M.Calder,Napoli1983,s.1-19.
4.Odnosisiętoprzedewszystkimdostopniowegodystansowaniasiędoceluisensustudiówteologicznych
orazrosnącejfascynacjihistorią;dlajejpoznaniaBurckhardtwypracowujeoryginalny,oglądowymodusanalizy
iprezentacji–jejulubionymnarzędziemjesthistorycznawyobraźnia,aktywnaprzedewszystkimjakoogląd(An-
schauung),wglądwwyobraźnięprzeszłychepok,tworzenieprzekrojówprzezpotencjehistorii,wreszcieswoisty
osądteraźniejszościwzwierciadleprzeszłości.Listysąnajważniejszymźródłemdopoznaniameandrówkształ-
towaniasiętejmetodyuprawianiahistoriiijejroliwprocesiesamopoznaniaorazedukacji–por.przedewszyst-
kim:W.Hardtwig,GeschichtsschreibungzwischenAlteuropaundmodernerWelt.JacobBurckhardtinseinerZeit,
Göttingen1974.
