Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cotojestfilozofia?
poczynione.DlategosłowoUfilozofia”obejmujesobąbezmiarnajrozmait-
szychwysiłkówmyślowychiichproduktów,zgóry,mocąsamejkon-
strukcjiterminu,przesądzającotym,żejeżeliktórykolwiekwytwórfilo-
zofiiprezentowałbysamsiebiejakopropozycjaUnareszcieudanegoiosta-
tecznegorezultatuwpostacisystemuprawdfundamentalnychiichdowo-
dzeń”,tozostałbypotraktowanyjakopewnaczęśćcałokształtudorobku
filozofii,przynależnadojednegoztypów,mianowiciedotypuUfilozofiisy-
stemowej”.Samopojęciefilozofiizawszebędziejednakszerszeiotwarte!
Granicepoznania
26
„Mądrośćzakreślagranicerównieżpoznaniu”,powiedziałNietzsche.Ocena
szansnaziszczenieaspiracjifilozofiitokwestiaokreśleniagranicpoznania.Żeby
zaśkonkretnieodpowiedziećnapytanie,comożemywiedzieć(cojestnam
poznawczodostępne,aconie),trzebanajpierwzorientowaćsięwrodzajach
możliwegodlanaspoznaniaiokreślićstopieńwiarygodnościorazzakres
ważnościpoznańróżnychrodzajów.Abyjednaktegodokonać,należynapo-
czątkuustalićźródłapoznaniairodzajeprzedmiotów,którepoznanebyćmogą,
atymsamymorzeccośopoznawanymprzeznasświecie.Toostatniejednak
byćmożewykraczapozapoznawaniesamegopoznania,azatowkracza
wobszarpoznawaniabytupozaumysłowego.Jeślitakmiałobybyć,toznaczyło-
byto,żemielibyśmypoznawaćgranicenaszychmożliwościpoznawczych,
wjakiejśmierzeoceniającfaktyczniedokonywaneprzeznaspoznania.Dowia-
dywalibyśmysięwięc,jakiesągranicenaszegopoznania,stwierdzając,jakich
poznańudałonamsiędokonać,ajakichnie.Tymczasemzapewnelepiejbyłoby
wiedziećnajpierw,jakiesąnaszemożliwościpoznawczeitymsamymjakiesą
granicenaszegopoznania,adopieropotembraćsiędoocenianiatego,coucho-
dzizaskuteczniedokonanejużpoznania,inatejpodstawieakceptowaćlub
odrzucaćjakieśtwierdzeniaoświecie.Jakożejednakowożniewydajesię,aby
takieaspiracjebyłyziszczalne,zdanijesteśmyzapewnenazakładanieprawo-
mocnościniektórychnaszychpoznań,awięcnatymczasoweprzynajmniej
przyjęcierezultatówpewnychczynnościpoznawczych,bydopieronatej„empi-
rycznej”podstawieorzekaćoograniczeniachnaszychmożliwościpoznawczych.
Krótkomówiąc,waloryzacjanaszegopoznaniazależyodwcześniejszychpoznań
innychzjawiskniżsamopoznanie,krytycznepoznawanieświatazakładana-
tomiastjakieśrozeznaniewewłasnychmożliwościachpoznawczych.Mamytu
więcdoczynieniazdialektycznymstosunkiemwspółzależnościzagadnień.
Rzetelnerozważaniegranicpoznaniawymagazastanowienianadźródłami
poznania,nadpodmiotempoznawczymiprzebiegiemjegoczynności,atakże
nadprzedmiotempoznania,mianowiciepodwzględemtego,cosprawia,żejest
poznawalny(wjakichaspektach?),żejestnamdany.Cowięcej,musimysię
dowiedzieć,cojestwłaściwiecelempoznawania(jestnimbodajprawda,ale
