Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Greków.Możnabyrzec,żejestonobecnywżyciukażdegomieszkańcaHelladyod
chwilinarodzin,cowięcej,Grecyniemająpamięcipoczątkuinnejniżpamięćmityczna.
Toteższtukawcaleniemusidopieroszukaćinanowotworzyćwłasnej,zamkniętej
sferyobrazowej,bozapewniająmitycznaopowieść.Tutajznajdujesiętworzenietej
nieznającejodpowiednikanaturalnościizrównoważonegopięknagreckiejarchitek-
turyczyrzeźby.
Nieuchronniepojawiasięjednakpytanie:jakto,czyżbywielkiecywilizacjeWschodu
niemiaływłasnych,potężnierozbudowanychmitologii?PrzecieżGrecywręczprze-
jęliwielemotywówmitycznychzeWschodu.SkądprzywędrowałDionizos?
BurckhardtpotrafiocenićodrębnośćiwielkośćsztukiEgiptuchociażby.Najważniejsza
różnicatkwiwstosunkudomituorazwinnejkonfiguracjisiłpomiędzysztuką,mitem,
religiąapolityką.Grekówmianowiciecechowałaniespotykanaruchliwośćiumysłowa
żywość,skłaniającaichdociągłychposzukiwańnad,naprzykład,takąformąarty-
styczną,którawyrażałabynajróżniejszeznaczeniaiaspektytegosamegotematu
mitologicznego.Syntezażywej,zmiennejwyobraźniisophrosynedaławistociekla-
sycznąpostaćpiękna.Wszelakowtejumysłowejtendencjidociągłej,nieustannej
rewizjikryłsięzalążekupadku-kiedyrozpadłasięklasycznapolis,cnotaroztrop-
nościmusiałauleczagładzie,przeminęławięctakżenajświetniejszaformasztuki.
Bywało,żesięodradzała,jakwOłtarzuPergamońskim,aleniemógłjużtobyć
trwałyrenesans.Wybraliksiążkikucharskie,chociażwierszowane.
Inny,kluczowydlaBurckhardtatemattonaturalniesztukaikulturaOdrodzenia,stwa-
rzająceokazjędowspominaniaprzedewszystkimRafaela.Wpewnymsensiepyta-
niezasadnicze,powracającenibyechopytaniaoGrecję,brzmitutaj:jakzrozumieć
niepowtarzalnyfenomenodrodzeniasięsztukiwXIV-XVIstuleciu,kiedyItaliabyła
wstrząsananiekończącymisięwewnętrznymiwaśniami?Wtedytożądzawładzy
urosładorangiwykoncypowanegowedlepoznanych,obiektywnychregułtworuar-
tystycznego,anowoczesnapychaobjawiłasięwcałejswojejfascynującejiodraża-
jącejkrasie.
Rzeczjasna,Burckhardtowiniechodziowykazanie,żetasamazasadaformuje,
przenikaczypiętnujewszystkiedziedzinyżycia,jakchciałtegoHegel.AutorKultury
Odrodzeniausiłujeraczejodpowiedziećnapytanie,czyuczuciareligijneuległytak
głębokiejzmianie,żemożnabyjużmówićopojawieniusięodrębnejwręczmoral-
ności.Uznając,żedlaWłochówepokiodrodzeniawyobraźniauzyskałanowe,nie-
znaneprzedtemznaczeniewsferzedoświadczeniareligijnego,Burckhardtprzekonuje,
żetonietylkonowareligijnośćzażądałanowejsztuki,aleiviceversa-sztuka,zbu-
dowananasojuszunieomylnejwoliiwyobraźni,podporządkowanychgodnościte-
matuitradycjistylotwórczej,przekształciłazeswojejstronysposóbprzeżywania
religii.
