Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
WGrzeszklanychpaciorkówPaterJacobus,przezczasjakiśnauczycielJózefa
Knechta,bohateraksiążkiimistrzatytułowejgry,wypowiadasłowapełnepowagi,
ważkieiprzesyconenutądumnejrezygnacji:„Nastaćmogądniprzerażeniainędzy
najgłębszej.Jeżelijednakwtejnędzyjeszczeszczęścieistniećbędziemogło,to
jedynieszczęścieduchowe,wsteczzwrócone-kuratowaniuedukacjizczasów
wcześniejszych[...]”.PaterJacobus,jakwiadomo,jestliterackimodzwierciedleniem
JacobaBurckhardta,iprzytoczoneprzezHermanaHessegosłowazostałyzaczerp-
niętewprostzjednegozwykładówszwajcarskiegohistoryka.DlaHessegosłowa
Burckhardtabyłysymbolicznymmemento,wyrazemreakcjinafundamentalnykryzys
kultury,jedynąmożliwąodpowiedziąhistoryka-mędrca-prorokanazamętizapaść,
cechująceświatnowoczesny.
DopostaciJacobaBurckhardta,którybył,stosująctradycyjnepodziały,historykiem,
historykiemkulturyihistorykiemsztuki,możnadopasowywaćróżnemaski:wspo-
mnianegojużmędrca,prorokawieszczącegonadchodzącepolitycznekatastrofy,
ascetycznegouczonego,takpodziwianegoprzezWarburgazasamoopanowanie
idystans,najznamienitszegointerpretatoraprzeszłości,mistagogaodsłaniającego
wzórisensminionychzdarzeńprzedtakimiwtajemniczonymijakNietzsche,wresz-
ciesubtelnegoznawcysztuk,wielkiegociceroneHeinrichaWölfflina.
Czytojednakoznacza,żezatymimaskamiskrywałsięczłowiekozupełnieinnych
poglądach?Metafora„maski”jakotakazakłada,pominąwszywszystkoinne,takty-
kęukrywaniasię,gry,udawania.Amożesątotylkonieliczneaspektyzłożonejoso-
bowościczłowieka,którybezcieniawątpliwościbyłkonserwatywnymantymodernistą,
awsferzesmakuartystycznegonieprzyjacielemMichałaAniołaiadmiratorem
Rafaela,bezlitosnymkrytykiemRembrandtaiwspaniałomyślnymzwolennikiem
Rubensa?
Napierwszyrzutokanicłatwiejszego,niżzasymbiozęcałkowicienaturalnąuznać
związekantymodernistycznejkrytykikulturyzkultemwłaśnieRafaela,kultemartysty
będącego,bytakrzec,doskonałymwcieleniemwolikupięknu,czyteżRubensa-
