Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ekonomicznynurtanaliz…
7
wartościiwyidealizowanegospołeczeństwajakosiłyprzeciwstawnejpaństwu”
[Szacki1994,s.147]iniewątpliweprzyczyniłosiędopomijaniakwestiigospo-
darczychwkontekściespołeczeństwaobywatelskiego2.Wwarunkachgospodarki
niedoborużyciecodzienneułatwiałznaczniedrugiobieggospodarczy,prag-
matycznieuzasadniony,podwzględemetycznymjednaknaganny.Stanowiłon
wymuszoneustępstwowobliczuokreślonychokoliczności.Skorosferaekonomii
wiązałasięzmoralniedwuznacznymfenomenem,trudnobyłojąeksponowaćtym,
którzygłosilietycznąwyższośćspołeczeństwanadwładzą(państwem).Kolejną
przyczynądeficytuekonomicznejrefleksjiwrozważaniachnadspołeczeństwem
obywatelskimbyłozapewneuwikłaniegospodarkiwpolitykę.ZdaniemMiro-
sławyMarody[1991,s.146–147]wPRLgospodarkaodgrywałakluczowąrolę
wsystemiepolitycznymistałanastrażyinteresówpolitycznych.Towłaśnie
przedewszystkimwsferzegospodarkiartykułowanebyłyinegocjowaneinteresy
społeczne,oczymzdaniemautorkiświadczyzbieżnośćkryzysówpolitycznych
zkryzysamiekonomicznymi.Niemożnateżzapominać,żewrealnymsocjalizmie
gospodarkastanowiłagłówneźródłolegitymizacjisystemu[Tarkowski1988].
Jakpodkreślono,natlelicznychpublikacjidotyczącychsferyetykiczy
„etycznejpolityki”nurtekonomicznyprezentujesiędośćubogo.Wartojednak
wtymkontekściewymienićautorówtakich,jak:MirosławDzielski,StefanKisie-
lewski,JanuszLewandowskiczyJanSzomburg.Koncentrującsięnakwestiach
gospodarczych,proponowalioniinnądiagnozęówczesnejsytuacji:„Społeczeń-
stwoprzestałobyćwyidealizowanympodmiotemzbiorowym,któryzchwilą
uwolnieniasięodpolitycznejprzemocyuruchominatychmiastmocetwórcze.
Państwozatraciłoswecechydemoniczne,społeczeństwonatomiast–anielskie.
Wświetleliberalnejdiagnozyspołeczeństwopolskieokazywałosięzatomizo-
wane,zdemoralizowaneiprzenikniętesocjalistycznąideologią”[Szacki1994,
s.153].Definiującspołeczeństwoobywatelskiewkategoriachekonomicznych,
zmienianoistotniewydźwięksamejjegokoncepcjiicozatymidzie–propono-
wanoinnyprogramwalkionie.Chodziłownimnieo„bycieprzeciw”(władzy,
państwu,systemowi)iwprowadzeniewpierwszejkolejnościdemokracji,lecz
oprogrambudowyspołeczno-ekonomicznejbazyspołeczeństwaobywatelskiego:
„Opozycjawinnazacząćodnaciskuspołeczno-gospodarczego,niezaśśpieszyć
siędozachodnichformdemokracjipolitycznej.Najpierwzdemokratyzować
2Nawetwówczasgdyideęspołeczeństwaobywatelskiegołączonozesferąpracyigospo-
darki,praktycznieoddzielanojąodekonomii.Najlepszymprzykłademjestpodejściedozasady
samorządnościwzakładachpracy.K.Łabędź[1991,1997]zwracauwagęnaewolucjępodejścia
NSZZ„Solidarność”wobecsamorządupracowniczegojeszczewlatach80.Najpierwmiałonbyć
instrumentemwalkizpartyjnąnomenklaturąwgospodarce,sposobem„wyprowadzenia”PZPR
zzakładówpracy.Po13grudnia1981r.samorządyniejakozastąpićmiałyzdelegalizowane
związkizawodowe,uschyłkuzaślat80.stałysiępodstawąideiakcjonariatupracowniczego.Wtej
ostatniejfaziesamorządpracowniczystaćsięmiałorganemzarządzającymprzedsiębiorstwem.
