Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
|
MikaëlNichanian·ZniszczyćOrmian
nadimperiumznajdującymsięnaskrajuprzepaści.Rosjawypowiedziała
muwojnęiprzyszłazpomocąSerbiiwroku1877,atakżeruszyłado
ofensywywewschodniejAnatolii.Gdyoddziałycarskiepodchodziły
doprzedmieśćKonstantynopola,AbdulhamidIImusiałpodpisaćtraktat
wSanStefano(1878),anastępnietraktatberliński.
Obatraktatystanowiłyprzyczynekdozainicjowania„kwestiior-
miańskiej”.NamocytraktatuzSanStefanowładzetureckiezobowiązały
siębowiemdoprzeprowadzeniareformw„prowincjachormiańskich”
(wsześciuwilajetachanatolijskich),podprotektoratemRosji,przez
coArmeniastałasięnowąstawkązmagańrosyjsko-osmańskich,po
Bałkanachicieśninach.Natomiasttraktatberliński-podpisanykilka
miesięcypóźniejwcelupowstrzymaniapostępówRosjiwewschodniej
Anatolii,któreniepokoiłyBrytyjczyków-nadawałOrmianom„zbiorową
gwarancję”bezpieczeństwa.Wielkiemocarstwajednakniebyływstanie
wypełnićmandatuochronymniejszościormiańskiej.Pierwszytraktatsta-
wiałOrmianwrolisprzymierzeńcówmocarstw,którepragnęłypodzielić
międzysiebieImperiumOsmańskie,adrugipozbawiałichefektywnej
interwencjizestronytychżemocarstw.TowystawiłoOrmiannadziałania
odwetowezestronysułtana,który,zniósłszykonstytucjęzroku1876,
„nawróciłsię”naautorytarnypanislamizm.
Wproroczymprzemówieniuz21lipca1878ormiańskipatriarcha
Konstantynopolamówiłotym,że„Ormianiezniknąjakonaród”.Władze
wStambulezmierzaływtymkierunku:uchodźcymuzułmańscyzBałka-
nówiKaukazubyliosiedlaniwewschodniejAnatoliipoto,byzburzyć
równowagędemografczną,wspólnotyormiańskiestałysięcelemaktów
przemocyigrabieży,władzeosmańskiezaczęłyzachęcaćdopogromów,
czywręczjeorganizowały.Odroku1894do1896wmasakrachzamor-
dowanodwieścietysięcyOrmian:pięćdziesiąttysięcyzginęłozgłodu,
stotysięcyszukałoschronieniazagranicą,apięćdziesiąttysięcykobiet
idzieciuprowadzono.LiczbamuzułmanówwAnatoliiwzrosłazasprawą
przymusowychkonwersji.
Ponieważpogromyzlat1894-1896pozostałybezkonsekwencjidla
sprawców(zewzględunasytuacjęmiędzynarodową),recydywastałasię
jaknajbardziejmożliwa.Tymbardziejżewładzeosmańskiewciążdręczył
lękprzed„bałkanizacją”AnatoliiiwizjąArmeniiniezależnejlubpod
kontroląRosji.Objęciewładzyprzezmłodoturkówbynajmniejnieusu-
nęłotegolęku,awręczprzeciwnie.Wsposóbparadoksalnymłodoturcy,
