Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozmnażanieirozwój,filogeneza,systematyka29
czołybiodroweuchodzącewprosomieoraztypowy
narządwydalniczystawonogówlądowych:cewki
Filogeneza
Malpighiegopochodzeniaentodermalnegoiucho-
dzącenagranicyjelitaśrodkowegoitylnego.
Szczękoczułkowceznanesąodkambruawkar-
Układrozrodczy.Gonadypierwotnieparzy-
boniewystępowałyjużwszystkierzędy.Byłyone
stepołożonesąpostroniebrzusznejopistosomy
pierwszymiorganizmami,którewyszłyzwodyna
(uostrogonówznajdująsięwprosomie).Pierwotnie
ląd,stądcharakteryzujejedużaróżnorodnośćadap-
uchodząnaósmymsegmencie.Tylkowniektórych
tacji,adowodemnatosąniezwyklezróżnicowane
grupachwystępujewłaściwynarządkopulacyjny
sposobyzaplemniania.Podziałszczękoczułkowców
(penis),uwielugrupwystępujązastępczenarządy
(Chelicerata)naniższejednostkisystematycznema-
kopulacyjnejgonopody,którymimogąbyćcheli-
jącewspólnepochodzeniemożebyćdokonywany
cery,pedipalpylubstopyodnóży.
zewzględunaróżnecechyistąddotychczaspro-
ponowanepodziałysystematycznewobrębieszczę-
koczułkowcówsąniezwyklezróżnicowane.Wram-
Rozmnażanieirozwój
ce2przedstawionesąróżneichwersjeoparte
głównienacechachmorfologiczno-anatomicznych,
gdyżbadaniamolekularnetejgrupyznajdująsię
Zaplemnianieniezwykleróżnorodne.Odkopulacji
nawstępnymetapieaichwynikisąniekiedyna
zpomocąwykształconegopenisa(np.ukosarzy),
tylekontrowersyjne,żewaktualnymstaniewiedzy
poprzezzaplemnianieprzypomocyspermatoforów
trudnoprzyjąćwcałościktórykolwiekpoglądbez-
pobieranychprzezsamicębądźprzenoszonychprzez
krytycznie.
samcazapomocągonopodów.Płynnenasieniemoże
Zprzedstawionychpropozycjipodziałuwyni-
byćrównieżprzenoszonedziękigonopodomjakimi
kajednakważnawiadomośćdotyczącastanowiska
sąprzekształconepedipalpyupająkówbądźchelice-
systematycznegokikutnic(Pantopoda),którenie
ryuniektórychroztoczy.
mogąnależećdoChelicerata,jaktosiętradycyjnie
Rozwój
złożony
ze
stadiami
młodociany-
wpodręcznikachzoologiiprzyjmowało.Natomiast
mi(prelarwa,larwa,prenimfaistadianimfalne).
wobrębienadgromadyCheliceratamożnawyraź-
Występujerównieżrozwójprosty.Szczękoczułkowce
nierozdzielićwrandzegromadmorskieostrogony
sąwogromnejwiększościjajorodne,aleistnieją
jXiphosuridailądowepajęczakijArachnida.
równieżformyjajożyworodne(niektóreroztocze)
Dotychczasowełączenieostrogonówzwielkorakami
iżyworodne(częśćskorpionówiniektórerozto-
wgromadęMerostomataniemożebyćprzyjęte,gdyż
cze).Występujeopiekanadpotomstwem,często
jesttogrupaparafiletycznaobejmującaszczękoczuł-
bardzozaawansowana(karmieniestadiówmłodo-
kowcebliżejniespokrewnionezesobą.Patrzrównież
cianych).
rozdziałDSpermatogeneza,budowaplemnikówifi-
logenezaCheliceromorpha”.
Ekologiairozmieszczenie
Systematyka
Prymitywneszczękoczułkowce(ostrogony)żyją
wmorzach,pozostałetoformylądowe(jeśliwodne
Nadgromadaszczękoczułkowcówdzielisięnatrzy
towtórnie).Występująwewszystkichbiotopachkuli
gromady:wymarłewielkorakijEurypterida,mor-
ziemskiejnawszystkichkontynentach.Wwiększo-
skieostrogonyjXiphosuridailądowepajęczaki
ściformydrapieżne,alewystępująrównieżgrupy
jArachnida.
wszystko-lubroślinożerne.Jakjużwspomniano
wśródroztoczywystępująliczneformypasożytnic-
twazarównozewnętrznego,jakiwewnętrznego(bez-
kręgowcówikręgowców).Odgrywająważnąrolę
Gromada:wielkoraki—
Eurypterida(Gigantostraca)†
jakowektorylicznychchorób(wirusowych,bakteryj-
Wymarłeszczękoczułkowceznaneodordowikudo
nych,pierwotniakowych).Mająrównieżznaczenie
permu,wktórychewolucjimożnaprześledzićprze-
ekonomicznebędącgroźnymiszkodnikamizarówno
chodzenieodwódzasolonych,przezsłonawedo
whodowliroślin,jakizwierząt.
słodkich.
