Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36PrzemysławBiernat
Oczyszczeniai„modlitewki”
NaprzykładziePlatonaprzekonaliśmysię,żeróżnicamiędzyμάvtεigaκαBαρtαi
polegajedynienadoborzesłownictwa-niemamywichprzypadkudoczynienia
zróżnymispecjalistamiodpowiedzialnymizaróżnepraktykirytualne,leczztą
samąkategoriąreligijnychcraftsmen,naktórychokreślenieGrecymieliwięcej
niżjednosłowo,wzależnościoduczuć,jakiebudziływnichichdziałania24.
Wspomniałemjuż,żeκαBαρtήgbyłopojęciemraczejneutralnym,μάγognato-
miastmiało,czymogłomieć,wydźwiękkrytyczny:μάγogtoczęstonieuczci-
wyμάvtig.Tymczasemwydajesię,żedlaautoratraktatuκαBαρtαitoswoisty
hendiadys.Niechodzitylkoomocnenzaspójnikowanie”tejfrazy.Autorkonse-
kwentniewcałymtekściedokonujeasocjacjipojęćμάγog/μαγεύεiνiterminów
oznaczającychoczyszczenie,skłaniająctymsamymczytelnika,byionzaczął
łączyćjenapłaszczyźniekonceptualnej.MamywięcκαBαρtαi(2.3),μαγεύωv
(3.9),μαγείng(21.26).Jeżeliwustachintelektualisty,któregopoglądynanaturę
bogówukształtowanezostałyprzezówczesnefilozoficzneprądy,μαγε
ῖ
αmogła
oznaczaćdziałaniepseudoreligijne,pastisztherapei,tozestawiającjąnaprze-
strzenicałegotekstuzpuryfikacją,hipokratejskiautorchce,byśmynapraktykę
oczyszczeńpatrzyliwłaśniewtensposób:jaknakultowenadużyciealbona
zwykłąblagę.Trzebajednakpodkreślić,żenieodrzucajejintoto:wielokrotnie
podkreślaonuświęcającą,oczyszczającąmoc,jakąposiadabóstwo.Tym,co
autortraktatupoddajekrytyce,jestzawarteimplicitewpraktyceoczyszczania
epileptykówprzekonanie,iżbóstwomożebyćźródłemzmazy(por.4.34-4.43).
Jednocześniesugerujeon,żechociażtobóstwomamocuświęcenia,puryfika-
torzyoczyszczająniejakobezjegoudziału:
Apowinnibylipostąpićodwrotnie:złożyćofiarę,modlićsięizaprowadziwszychore-
godoświątyni,prosićbogów[opomoc].Onizaśżadnejztychrzeczynierobią,tylko
oczyszczają.[ł]Aprzecieżsamiwyznaczamydlabogówgraniceświątyńiświętych
okręgów,abyniktichnieprzekroczyłwinnymcelu,niżżebysięuświęcić(4.40-4.44
i4.55-4.57).
Normatywnycharakterwypowiedziautoratraktatunatematpraktykspe-
cjalistówreligijnychjestwprzywołanymfragmencieszczególnieuwypuklo-
nyprzezzastosowaniewyrażeńdeiktycznych,takichjakείκvυμεv(4.55-4.56)
i
ή
με
ῖ
g(4.58):autorDemorbosacrozjednejstronysytuujennas”wewnątrz
okręgu,zakreślającegospołecznieakceptowanąsakralnąprzestrzeń,zdrugiej
zaśwyrzucapozajegogranicęnich”-rytualnychspecjalistów,którzyblisko
bogówpozostająjedynienapoziomiesłownychdeklaracji25.
24
Zob.też:Flower2009.
25
ZczymśpodobnymmamydoczynieniawPrawach,gdziePlatonzakazujeposiadania
prywatnychołtarzy:oddawanieczcibogommusiodbywaćsięwprzestrzenipublicznej,
naoczachwszystkich,awięcniejakopodnadzoremnopiniipublicznej”.
