Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ł.T.Sroka,ŻydziwKrakowie.Studiumoeliciemiasta1850–1918,
Kraków2008,ISBN978–83–7271–465–7,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2008
PrzemianywspołecznościżydowskiejKrakowa
wokresieautonomiigalicyjskiej
natleogólnegorozwojumiasta
NAPOCZĄTKUdrugiejpołowyXIXwiekuKrakówcharakteryzowałsię
zacofanymistosunkamispołecznymiigospodarczymi.Trudnonieprzy-
znaćracjiprofesorowiJackowiPurchli,któryjednoznaczniestwierdza,
że„Krakówuproguautonomiigalicyjskiejbyłwdalszymciągumia-
stemoquasi-feudalnejstrukturzespołecznej,posiadającymwszystkie
cechymiastaprotoindustrialnego”1.Natakistanrzeczywpłynęłowiele
czynników,najważniejszyznichtolikwidacjastatusuWolnegoMia-
staijegowłączeniedoCesarstwaAustriackiegow1846roku2.Kraków
stałsięmiastemprowincjonalnym,położonymnaperyferiachmonar-
chii,nieposiadającymdobrzerozwiniętejkomunikacjiznajwiększymi
ośrodkamipaństwa.GródnadWisłąliczyłwówczasokoło40tysięcy
mieszkańców,dlaporównaniaWiedeń410tysięcy!Nadomiarzłego
od19stycznia1847rokumiastoznalazłosięwaustriackimobszarze
celnym.Uszczelnionegranicesparaliżowałyrozwijającąsiędotychczas
wymianęhandlowąKrakowazPrusamiiKrólestwemPolskim3.
1J.Purchla,MatecznikPolski.PozaekonomiczneczynnikirozwojuKrakowa
wokresieautonomiigalicyjskiej,Kraków1992,s.34.
2Zob.PatentaneksyjnyFerdynandaIwcielającyWolneMiastoKrakówdoAustrii,
wydanywWiedniu11XI1846r.,[w:]WiekXIXwźródłach.Wybórtekstówźródłowych
zpropozycjamimetodycznymidlanauczycielihistorii,studentówiuczniów,oprac.
M.Sobańska-Bondaruk,S.B.Lenard,Warszawa1998,s.223.
3Istniejącewlatach1815–1846WolneMiastoKrakówniezdołałowykorzystać
wszystkichmożliwości,jakiewynikałyzjegosytuacjipolitycznejipołożeniageograficz-
nego.Mimożehandelstalesięrozwijał,jegorozmiaryniebyłyimponujące,miastonie
stałosię„targowiskiemEuropy”,nacowielukrakowian(trochęzbytoptymistycznie)
liczyło.Namocyart.VIIItraktatuzdnia3maja1815zabronionomiastupobieraniacła
iustanawianiakomórgranicznych.Apowinienpowstaćliczący1150kmobszarwolnego
handlu.Zwielupowodówniewykorzystanowszystkichwalorówstatusuwolnegomia-
sta.Niepozostawalibezwinyzaborcy,którymztrudemprzychodziłorespektowaniepo-
siadanychprzezKrakówpraw.SporozawiniłyteżwładzeRzeczypospolitejKrakowskiej,
któreniezdołałyutworzyćirealizowaćspójnegoirealnegoplanurozwojumiasta.Jeszcze
wokresieWolnegoMiastazdawanosobiesprawę,żezawodzimiędzyinnymiprowadzo-
naprzezrządpolitykapromocyjnaiinformacyjna:„gdybytylkoRządmiejscowyzadał
sobiepracęistarałsięobeznaćzkorzyściami,jakichbywKrakowieużywaćmogli,gdyby
przynajmniejpodałdopublicznejwiadomości,zwłaszczadowiadomościfabrykantów
inegocjantów,żeplactakuprzywilejowanyznajdujesięistotniewśrodkuEuropy”.Me-
moriałhistorycznyipolitycznyostanieobecnymWolnegoMiastaKrakowaijegookręgu
20
