Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MałgorzataChudzińska
ratyw.Wtymaspekciesumienieniejestwięcautonomicz-
ne,gdyżtezakorzenionewczłowiekunormyprawanatu-
ralnego,biorąceudziałwprocesiebudowaniamoralności
człowieka,dochodządogłosupodczaskształtowaniasądów
sumienianatematkonkretnychczynów46.
Ważnywetycejestrównieżprospektywno-retrospek-
tywnycharaktersumienia.Oznaczato,żenietylkoodnosi
sięonodoaktówprzyszłych,aletakżeoceniatejużdoko-
nane.Wpierwszymprzypadkusumienieocenia,czydany
czynbędziedobryczyzły,dozwolonyczyzakazany,wdru-
gimosądzaczłowiekapodwzględemmoralnymzato,cojuż
uczynił.Wiążąsięztymrównieżróżnorodneuczucia,które
towarzyszączłowiekowi,kiedycośrobi.Możebyćtospo-
kój,wewnętrzneuspokojenie,poczuciedobrzespełnionego
obowiązku,gdypostępujemyzgodniezsumieniem,bądź
teżsmutek,rozpacziniepokój,gdynaszesumieniemówi
nam,żepostąpiliśmyźle.Odczuwaniesądówsumienianie
jestjednakzawszetakjednoznaczne.Wprzypadkugdy
danyaktjestjednocześniewyrzeczeniemlubofiarą,mimo
iżsumienieświadczyodobrupopełnionegoaktu,człowiek
odczuwaniepokójlubsmutek47.
Sumieniestanowizatempewnąduchowącałość,naktó-
rąskładająsięaktyintelektualnejakoświadomośćmoralna
dokonywanychczynów,wolaichdokonywania,atakżeto-
warzyszącetemuuczucia.Możnanapodstawiepowyższej
analizystwierdzić,żesumienienjesttowświetleogólnej
ocenylubnormyuformowanyosądomoralnymdobru/złu
zamierzonegoprzezczłowiekajegowłasnegokonkretnego
aktu,któregozrealizowaniestajesiędlańźródłemwewnętrz-
nejaprobatylubpoczuciawiny,własnegobyciadobrymlub
złymczłowiekiem”48.
46
T.Ślipko.Zarysetykiogólnej.WAM.Kraków2004:67–384.
47
48
Tamże.
Tamże.
·19·
