Monitorowaniewartościwewnętrznejprzedsiębiorstwa.Metody,modele,mierniki
Pojęciewartościgodziwejjestzkoleipowiązanezrachunkowościąisprawo-
zdawczościąfinansową.ZostałozdefiniowanewMiędzynarodowymStandar-
dzieSprawozdawczościFinansowejnr13(MSSF13)wnastępującysposób:„jest
tocena,którąbyotrzymanozazbycieskładnikaaktywówlubbyzapłaconoza
przeniesieniezobowiązaniawtransakcjiprzeprowadzonejnazwykłychwarun-
kachmiędzyuczestnikamirynkunadzieńwyceny”.Zzapisutegowynika,iż
wartośćgodziwaprzypominawdefinicjirzeczywistąwartośćrynkową,ztą
jednakróżnicą,iżzostałwtymprzypadkuużytytrybprzypuszczający,anie
oznajmujący.Należyjednakwiększąuwagęzwrócićnadwieinne,istotnekwestie.
Wartośćgodziwa:
•odnosisięzawszedokonkretnegoskładnikaaktywówlubzobowiązań,aprzyich
wycenieuwzględniasięcechyskładnikaaktywówlubzobowiązań,jakiezosta-
łybywziętepoduwagęprzezuczestnikówrynku;mogąnimibyćnp.stanilokali-
zacjaaktywóworazewentualneograniczeniaichzbycialubużycia,
•nieuwzględniacharakterystyknabywcyaktywaczysamejtransakcji,
awzwiązkuztymkosztytransakcyjnesąpomijaneprzyjejustalaniu.
Pierwszymwarunkiem,któryimplikująwytyczneMSSF13wzakresiepomiaru
wartościgodziwejjestto,iżistniejeaktywnyrynekdlawycenianegoaktywa,co
niezawszejestoczywiste.Rynekmusispełniaćrównieżokreślonewymagania.
Napoczątkunależyzidentyfikowaćrynekpodstawowy,którycharakteryzujesię
największąliczbątransakcjioraznajwiększąaktywnościądotyczącądanegotypu
aktywa.Jeślirynektakinieistnieje,wykorzystujesiętzw.ryneknajkorzystniejszy,
tj.taki,naktórymdanyskładnikaktywówosiągnąłbynajlepszącenę.Ponadto
uczestnicyrynkumusząbyćniezależniodsiebie,zachowywaćsięracjonalnie,
posiadaćzdolnościprawne,finansowe,operacyjneorazwyrażaćchęćzawarcia
transakcjibezpresji.
Wartośćgodziwaokreślanajestwodniesieniudotzw.zwyczajnejtransakcji
(OrderlyTransaction).Oznaczato,żedanyskładnikaktywówmusibyćoferowany
narynkuprzezpewienczaspotrzebnydoprzeprowadzeniaskutecznychdziałań
związanychzjegosprzedażą.Cowięcej,transakcjatakaniemożebyćwymuszona,
tj.sprzedającymusidobrowolniechciećzawrzećtransakcjęiniebyćzwiązany
koniecznościąnatychmiastowejsprzedaży(FireSale)lubkoniecznościlikwidacji
aktywa.
Nawetnastosunkowojednorodnymiotwartymrynkukażdyzpodmiotów
wniecoinnysposóbmożepostrzegaćwartośćdanegoskładnikaaktywówze
względunafaktistnieniaróżnychmożliwościjegowykorzystania.Najważ-
niejszązatemkwestiązwiązanązwartościągodziwąjestzapismówiącyotym,
że„wartośćgodziwaaktywówniefinansowychuwzględniazdolnośćuczest-
nikarynkudowytworzeniakorzyściekonomicznychpoprzezjaknajwiększe
inajlepszewykorzystanieskładnikaaktywówlubjegozbycieinnemuuczestni-
kowirynku,którezapewniłobyjaknajwiększeijaknajlepszewykorzystanietego
28