Pierwszesłowo
Wliteraturze,oczywiścienietylkonaszej,niewieleczasuimiejscapoświęcasię
pracy.Więcejmówisięotym,coczłowiekainteresujeiczymzajmujesiępozapra-
cą.Wszakpracaniejestatrakcyjnainadtomonotonna,abyoniejpisać,conajle-
piejsprawdziłosięwsocrealizmie.Zresztąwidaćtowsztucefilmowej,którapra-
cą,jakonieefektownymobrazem,raczejsięniezajmuje.Oczywiścieinaczejjest
zpracątwórczą.Interesującesązmaganiarzeźbiarzazmateriączymalarzaipi-
sarzazobrazemisłowem.Interesująceitajemne,boprzecieżniesposóbwyra-
zićwszystkiego,copomyśligłowa,awtenczasmożnajużtemunadaćliteracki
kształt.Opisanietegoprocesuwymagajednakprzygotowanegoodbiorcy,zainte-
resowanegowjakimśstopniupracątwórcząiktóremunieobojętnesąfilozoficz-
nedywagacje.Dlategotakiejliteraturyjestmniej,aniżelitejoradościachnaszego
żywota,realizowanychprzedewszystkimpozaczasempracy,czylikolokwialnie
mówiąc,wczasiewolnym.Iwłaśnieotymjesttaksiążka,którejtekstyzdająspra-
węzliterackiegoopisaniategowszystkiego,czegopracąniemożnabyzwać.
Niesposóbtuomawiaćtekstówwszystkichautorekitylkojednegoautora,co
wobecnymczasieteżmaswojąwymowę.Tojednakpomińmy,chociażzapewne
inaczejwyglądałabytreśćtejksiążki,gdybynieprzeważaławniejżadnapłećlub
gdybyinnebyływniejproporcjealbogdybyautoramiposzczególnychrozdzia-
łówbyligłówniemężczyźni.Ponieważmamytuprzedewszystkimżeńskiegro-
nopiszących,więcmożnaprzypuszczać,żetakżezainteresowanierekreacyjnym
tematemztejperspektywyrozważanejestszczególnie.Chociażztymmożebyć
różnieitonieżadenaksjomat.Pewnejesttylko,żezainteresowaniezagospoda-
rowaniemwolnegoczasupozwoliłorozpatrzyćgowliterackichtekstachzwie-
luróżnychperspektyw,oczymnajlepiejmówidwadzieściarozdziałówtejpracy.
Jużchociażbywejrzeniewichtytułypozwalasięzorientować,ktoiczymna
przełomieXIXiXXwiekuwczasiewolnymodpracysięzajmował.Trzebajedno-
cześniepamiętać,żewtenczaszpracąbyłozupełnieinaczejniżdzisiaj.Pomijając
kłopotyzjejuzyskaniem,dotyczyłaonanadewszystkomężczyznikobietniższe-
gostanu,natomiastsferywyższeoddawałysięgłównierozrywkom,cowtytula-
turzeposzczególnychrozdziałówjestwidoczne.Mamywięctuotym,ncodziało
sięuwód”,jakwyglądałynmęskierozrywkipióremniewieścim”opisane,kie-
dybohaterównczaswolnyczasempracy”inpanicznawakacjach”.Zresztąnha-
zardidobroczynność”niezawszemusiałyiśćzesobąwparze,akiedymiałosię