Wstęp
Niniejszypodręcznikpedagogikijestprzeznaczonydlastudentówprzygotowującychsiędozawodu
nauczycielskiego,dlanauczycieliodnawiającychswojąwiedzępedagogicznąorazdlastudentów
rozpoczynającychstudiapedagogiczne.Jestonzatemwprowadzeniemdopedagogiki.
Pedagogikajestnaukąowychowaniu(kształceniu,edukacji).Oprzedmiociepedagogikimówimy
zamiennieirównocześnie:wychowanie,kształcenie,edukacja,ponieważterminyte–wszerokimzna-
czeniu–sąbliskoznaczne.Rozumiemyprzezniewszelkiewarunki,procesyidziałaniawspierające
rozwójjednostkikupełnymjejmożliwościomorazsprzyjająceosiąganiuprzezniąpostawyżyczliwości
wobecinnychikompetencjidoaktywnościnarzeczdobrawłasnegoiwspólnegowbliskiejidalszych
strefachotoczeniaspołecznego.
JeżeliużywamypojęciaUwychowanie”–wnajszerszymznaczeniu–tooprócznauczaniaiuczenia
sięjakodziałańdlapozyskaniawiedzyiumiejętności,akcentujemyspontaniczneicelowenabywanie
trwałychorientacjiwartościujących,względniestabilnychkompetencjidodziałania,czylipostaw,
kształtowaniespójnychispecyficznychdladanejosobywłaściwościzachowaniasięwzmiennych
sytuacjachwróżnychokresachżycia–czylicharakteruitożsamości.
JeżeliużywamypojęciaUkształcenie”–teżwszerokimrozumieniu–topodkreślamyjednośćinie-
rozerwalność,równoczesnośćiniezbędnośćintencjonalnegorozwijaniawiedzyirozumności,zdolno-
ścidoprzeżywaniawyższychemocjimoralnychiestetycznychorazkontrolowaniaemocjinegatyw-
nych,samosterownościmotywacjiiumiejętnościskutecznegodziałaniawróżnychsferachimomentach
(takżekrytycznych)życiaosobistego,społecznego,zawodowegoiobywatelskiego,formowaniaosobo-
wościzbogatymświatempozytywnychprzeżyć,zorientowanejnazadanianietylkoosobiste,
lecztakżepozaosobiste,nastałyrozwójwokresienajbliższymizaplanowanynaokresyodległe.
JeżeliużywamyszerokorozumianegopojęciaUedukacja”–tonietylkoobejmujemynimwszystkie
wymienionewyżejprocesyidziałania,leczzarazemwłączamydozakresutegopojęciawszelkiezorga-
nizowaneczynnościnauczania,uczeniasięiwychowywanianawszystkichszczeblach:odpaństwado
instytucjiprowadzącychtedziałaniazarównobezpośrednio,organicznie(jakrodzina,sąsiedztwo,ró-
wieśnicy,przedszkole,szkoła,uniwersytet,poradnia,społecznośćlokalna,samorząd,stowarzyszenia,
klubyiorganizacje,parafia)idziałającychpośrednio(jakrząd,parlament,ministerstwo,instytucje
zarządzania,ocenianiaikontroliczyteżtreściiformymedialnegomasowegoprzekazuinformacji
ikulturywtelewizji,radio,internecie,prasie,książkach,rozrywkoweirekreacyjneimprezymasowe,
rynek,reklama,moda).
Bliskośćznaczeniowatychtrzechpojęćpowoduje,żeszkoływyższeiichjednostkiprowadzące
kształcenie,dokształcanieidoskonalenienauczycieliipedagogówmająwswejnazwieUpedagogika”,
Unaukipedagogiczne”,Unaukiowychowaniu”,Ustudiaedukacyjne”.PopularnośćterminuUedukacja”
wjęzykuangielskim,którymacharakterjęzykaozasięguświatowymijestśrodkiemmiędzynarodo-
wegoporozumiewaniasię,powoduje,żezaczynaondominowaćwdyskursieakademickimiwmowie
potocznej.
Dostudiowaniapedagogikizachęcamywszystkich,którzychcązajmowaćsiębądźjużsięzajmują
edukacją,wychowaniem,opieką.Wartostudiowaćpedagogikę!
Pedagogikabowiemjestnaukąpraktycznądotyczącawspomaganiainnychludziwichuczeniusię
irozwoju.Jestzatemwiedząakademicką,którejpodstawowezasoby,kanonpróbujemyzawrzećwtym
podręczniku.Zarazemjestteżmądrościąiwrażliwością.Toznaczy,żestudiowaniepedagogikijest
okazjądorozumnegoogarnianiarelacjimiędzyjednostkąludzką,jejciałemipsychiką,jejosobowością
itożsamościąajejświatemżycia,jejotoczeniemprzyrodniczym,społecznym,kulturowymipolitycz-
nymwbliskiejidalszejskali.Dlategostudiowaniepedagogikimusiwspieraćsięnaopanowywaniu
7