Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
16
CzęśćI.Stanbadań
Procesomtymtowarzyszyłowykształcaniesięinstytucjiposła-przedstawi-
cielalokalnejwspólnotyprzezniąwskazanegoiupełnomocnionegododziałania
wjejimieniu.Pierwszewzmiankipoświadczająceichudziałwsejmiewalnym
pochodząz1459oraz1461r.,gdyżlatawojnytrzynastoletniejikonieczność
uzyskiwaniapowszechnejzgodyszlachtywcałymkrólestwienapokrywaniejej
kosztówuczyniłyzuczestnictwaposłów(nuntiiterrestres)niezbędnyelement
funkcjonowaniasejmuwalnego.Tozkoleiprowadzićmusiałodowykształce-
niasięodrębnegokoła-izbyposelskiej.Wtymmiejscuwypadapowrócićna
chwilędosygnalizowanejwewstępiekoniecznościrewizjiutrwalonejwpod-
ręcznikachfaktografii.Uruszczakbowiemobszernieiprzekonującouzasadnił
nietrafnośćprzyjmowanejdotądcezury1493r.Pójściezajegogłosem,acoza
tymidzieprzesunięcieocałećwierćwieczewsteczmomentuwyodrębnieniasię
izby,dowodzi,żeewolucjaformimechanizmówkomunikacjimiędzywładcą,
czyszerzej-politycznymcentrumaspołecznościamilokalnymiiwłączanietych
ostatnichwprocesydecyzyjnemiałyznaczniewiększądynamikęniżsądzili-
śmydawniej.EfektemtegobyłouformowaniesięzaKazimierzaJagiellończyka
systemuparlamentarnegonadwupoziomach:lokalnymiogólnopaństwowym,
konstrukcjiustrojowejpozwalającejłączyćformywłaściwedemokracjireprezen-
tacyjnej(sejmwalny)zrozwiązaniamigwarantującymipartycypacjęobywateli
(sejmikiziemskie).
Wówczasteżustaliłasięgeografiasejmikowa,którazniewielkimizmia-
nami,związanymiprzedewszystkimzpowiększaniemsięterytoriumKrólestwa
Polskiego20,przetrwałakolejnestulecia.Okręgisejmikowenaogółobejmowały
jednowojewództwo,choćniebyłotoregułą21.DrugapołowaXVstuleciaprzy-
niosłarównieżrozwójzwyczajówiprocedurzwiązanychzrelacjamimiędzysej-
mikamiasejmemwalnymorazmonarchą,czemusprzyjaładużaczęstotliwość
zwoływanych,najczęściejdoPiotrkowa,zgromadzeń22.Dowodemtegosązacho-
20PoinkorporacjiKsięstwaMazowieckiegodoKoronysystemparlamentarnyKrólestwa
powiększyłsięo10sejmikówwojewództwamazowieckiego.Kolejnatakistotnazmianabyła
konsekwencjąuniilubelskiejz1569r.,anastępniewłączeniaInflant(1598r.)dosystemu
polityczno-ustrojowegoRzeczypospolitejObojgaNarodów.Obszardziałaniasejmówprowin-
cjonalnychokreśliłystatutyz1456r.-szlachtazMałopolski(woj.krakowskie,sandomierskie,
lubelskieiruskie)zbierałasięwNowymMieścieKorczynie,natomiastprowincjawielkopolska
(woj.poznańskie,kaliskie,sieradzkie,łęczyckie,brzesko-kujawskie,inowrocławskieorazziemia
dobrzyńska)-wKole.
21Itaknp.winkorporowanymdoKoronyw1476r.województwierawskimdziałałytrzy
sejmiki(wRawie,Sochaczewie,Gostyninie),awojewództwapoznańskieikaliskiemiałyjeden
wspólnysejmikwŚrodzieWielkopolskiej.
22ZapanowaniaKazimierzaJagiellończykazbierałysięoneniemalcoroku,a1459r.był
Drokiemtrzechsejmów”.Zob.W.Fałkowski,Roktrzechsejmów,w:Aetasmedia,aetasmoderna.
StudiaofiarowaneprofesorowiHenrykowiSamsonowiczowiwsiedemdziesiątąrocznicęurodzin,Warszawa
2000,s.425-438.Wciągu45latrządówod1447do1492r.odbyłosię48sejmowychzjazdów,
zktórych6miałoinnąniżPiotrkówlokalizację(Sieradz-1452,Łęczyca-1454,Korczyn-1461,
Radom-1473,1491,Lublin-1484),tamże,s.437-438.
