Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZ|AŁ1.IZOMORF|ZMWNAUKACH$POŁECZNYCH
Uwzględniająctedwastanowiska,ostateczniekulturęmożnazdefiniowaćjako
agregatowąlubstrukturalnącechęzbiorowościludzkich,wyrażającąsięwokreślonych
sposobachmyśleniaizachowaniasięludziuwikłanychwróżnorodnewzajemnerelacje,
atakżewrelacjezrozmaitymielementamiśrodowiskamaterialnego.
1.2.PODEJśC|EREDuKCJON|STYCZNE|EMERGENTNE
16
Oilewpsychologiipodkreślasięsubiektywnąnormatywnośćwymiarówkulturo-
wych,czyliwartości,normy,praktykiczyprzekonaniaepistemiczneposzczególnych
ludzi,otyleprzedmiotemzainteresowanianaukokulturzebywająteżnprzedmioty
wyższegopoziomu”,czyliróżnegorodzajuzbiorowościludzkie-zintegrowanezespoły
ludzipołączonychwięziąróżnorodnychstosunkówspołecznych,zwanegrupami,insty-
tucjami,społeczeństwamiczynarodami.Zkoleitworzącyzbiorowościludzienależą
donpoziomuniższego”.Wynikaztego,żeprzedmiotyróżnychpoziomówmogąsię
zawieraćjednewdrugich,takjakczęścizawierająsięwcałości,którątworzą:ludzie
zawierająsięwprzedmiotowopojmowanychgrupach,stanowiącichczęściskładowe,
zkoleigrupyskładaćsięmogąnaprzedmiotyjeszczewyższegopoziomu,stanowiąc
częściskładowespołeczeństwawchodzącegowskładludzkości.Przyczymwyższy
poziom(zbiorowości)jestnieredukowalnydopoziomuniższego(ludzi).Wtensposób
możnawyodrębnićwielopoziomowąhierarchięprzedmiotówspołecznych,zktórych
jednesąelementamiskładowymiinnych,alenakażdympoziomiepojawiająsięteż
elementynieredukowalne,emergencyjne(Nowak,1985:39).
Analizawzajemnychzwiązkówmiędzyfunkcjonowaniemcałegosystemuspołecz-
no-ekonomicznegojakiegośkrajuapostawamiidziałaniamiobywateliskładających
sięnatensystemtoprzykładndwupoziomowej”problematyki.Międzytymidwoma
poziomami(elementamirzeczywistości)istniejąpewnezasadystrukturalno-formalne.
Trudnowyjaśnićzachowanialudzinp.wsferzezjawiskpolitycznychbezodniesienia
ichdoukładupolitycznegowskalimakrospołecznej,wktórymdziałają;jednocześnie
makroteorieopisującesystemyspołecznestająsięistotnerównieżdlawyjaśnienia
ludzkichzachowańwdziedziniepolitycznej.
Jeżelichcemywyjaśnićprawidłowościnapoziomiemakrospołecznymprzez
odwołaniesiędoprawidłowościrządzącychzachowaniemposzczególnychludzi
tworzącychowemakroukłady,tobędzietopodejścieredukcjonistyczne.Natym
gruncieprawidłowościrządzącejakąśncałością”próbujesięwytłumaczyćprzezprawa
odnoszącesiędonczęści”tejcałości.Redukcjajednejteoriidodrugiej(tj.wyjaśnianie
jednejteoriiprzezinnąteorię)manaceluspojrzenienadanezjawiskawzasadniczo
nowysposób.Naprzykładredukcjonizmwdziedziniefilozofiiumysłu(Poczobut,
2009)stanowizbiórróżnychprogramówbadawczych,którychzadaniemjestwyjaś-
nieniezjawiskmentalnychprzezsprowadzenieichdozjawisknapoziomiebardziej
podstawowym.Typowympodejściemredukcjonistycznymjestfizykalizm,zgodnie
zktórymprocesymentalnenanajniższympoziomiesprowadzićmożnadofizyki,ze
