Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.PROBLEMPOZ|OMÓW:JEDNO$TKOWY|ZAGREGOWANY
uwzględnieniacechjednostekludzkichorazludzkichzachowańjakonieuchronnego
definicyjnegoodniesieniacechizdarzeńnapoziomiesystemówiagregatówspo-
łecznych,możliwesąróżnesytuacjemiędzytymipoziomami(Nowak,1985:107).
Pewnewłaściwościizdarzeniawystępujątylkowzbiorowościachludzkichimogą
byćcechamicharakteryzującyminarodyczygrupyspołeczne(np.analizaczynników
określającychstrukturęspołecznąJanaKowalskiegojestbezsensulogicznego).Inne
własnościmogąbyćprzypisanetylkojednostkom.Jeszczeinnemogąbyćwłasnościami
zarównopojedynczychludzi,jakizłożonychznichzbiorowości.
Badaniaempirycznepotwierdzajątezałożeniateoretyczne.Wswoichbadaniach
Hofstede(1980/1991)zidentyfikowałwymiarykulturowe(indywidualizm-kolekty-
wizm,unikanieniepewności,dystanswładzy,męskość-kobiecość,orientacjaczaso-
wa)napoziomiezbiorowości;podobniejakRobertHousezewspółpracownikami
(House,Hanges,Javidan,Dorfman,Gupta,2004:orientacjanaosiągnięcia,unikanie
niepewności,orientacjaprzyszłościowa,dystanswładzy,kolektywizminstytucjonalny,
kolektywizmrodzinny,asertywność,równośćpłci,orientacjahumanistyczna).Również
ShalomSchwartz(1992,2004)wyodrębniłdziesięćwartościindywidualnych(władza,
osiągnięcia,hedonizm,poszukiwaniedoznań,podmiotowość,uniwersalizm,dobroć,
tradycja,konformizm,bezpieczeństwo)orazsiedemwartościkulturowych(harmonia,
zakorzenienie,hierarchia,autonomiaintelektualnaiafektywna,egalitaryzm,mistrzo-
stwo),bazującnaoddzielnychpoziomachanaliz(choćostatniowycofujesięzwartości
kulturowych).ZkoleiKwokLeungiMichaelBond(2004)opisalipięćindywidualnych
(cynizmspołeczny,złożonośćspołeczna,wysiłekwynagrodzony,duchowość,kontrola
przeznaczenia)idwakulturoweaksjomatyspołeczne(zewnętrznydynamizm,cynizm
makrospołeczny),pośródktórychcynizm(makro)społecznyokazałsięizomorficzny.
Tedużeprogramybadawczepotwierdzają,żebezwzględunadefinicjękultury,jaką
przyjmiemy,zmiennemogąwystępowaćnaróżnychpoziomach.Dlategotakważne
jestokreśleniepoziomów,naktórychanalizowanesąposzczególnezmienne.
Rodzajpoziomuzależyjednakoddefinicjikultury.Socjologiaopisujepoziom
wymiarówkulturowych(projektyHofstedego,GLOBEiWVStopracesocjologów),
któreniesąsprowadzalnedoopisywanegoprzezpsychologiępoziomudanychoby-
watelskich(tzw.citizenscores;piszęotymdalej).Zkoleiwnaukachpsychologicz-
nychdaneprzeważniepochodząceodjednosteknapoziomieindywidualnym(mikro)
mogąbyćagregowanenapoziomiemakro(populacyjnym,obywatelskim,grupowym,
krajowym)2,któryniejestpoziomemstrictekulturowym.Boczysamoocenamoże
istniećnapoziomiekulturowym;tj.czynp.Hiszpaniamasamoocenę?Logicznie
należałobyprzyjąć,żecechyjednostkowe(np.osobowość)należąwyłączniedojed-
nostek(kulturaniemaosobowościczywzrostu),zkoleikulturętworząnp.wartości,
obyczajeczyjęzyk.Głównymproblememdorozważeniajestwięczarównodefinicja
kultury,jakiistotarelacjimiędzydwoma(lubwięcej)poziomami,cowiążesięze
sposobempodejściadoanalizydanych.
2Wtekstachanglojęzycznychczęstonazywanymculture-level.
21
