Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXIIWstęp
Winter
19
).AbrahamLewin
20
byłkolegązgimnazjumJehudijaizarazemwspółpra-
cownikiemwarszawskiejfiliiJIWO.
Wybuchwojnyw1939r.zastałRingelblumawGenewie,gdzieprzebywałna
kongresiesyjonistycznym.Dziśtomożesięwydawaćabsurdem,aleRingelblum
niemiałwówczaswątpliwości,żemusiwracaćdoPolski.Wswoimdziennikunapi-
sał:„naszepostanowienie,bypowrócićdokraju,podyktowanejestobowiązkiem
obywatelskim”
21
.ByćmożenietylkosprawypublicznewzywałygodoWarszawy,
zostawiłtuprzecieżżonęisyna
22
.ZarazpopowrociedoWarszawywłączyłsię
wdziałalnośćspołecznąkoordynowanąprzezJoint
23
.Odpoczątkubyłwspółpra-
cownikiemKomitetu/KomisjiKoordynacyjnej,przekształconejw1940r.wŻydow-
skąSamopomocSpołeczną,wktórejdokońcanależałdościsłegokierownictwa.Od
chwilizamknięciaprzezNiemcówwarszawskiej„żydowskiejdzielnicymieszkanio-
wej”przebywałstalenatereniegetta,kontynuującnietylkodziałalnośćspołeczną
wŻSS,leczprzedewszystkimprowadząctajnyzespółbadawczo-naukowy„Oneg
Szabat”.Byłrównieżaktywnywinnychkonspiracyjnychstrukturachgetta(Blok
Antyfaszystowski,ŻydowskaOrganizacjaBojowa).Wlutym1943r.Ringelblum
opuściłgettowrazrodziną,abyukryćsiępotzw.stroniearyjskiejwWarszawie,ale
jużwprzeddzieńwybuchupowstaniawróciłdogettazHerszemWasserem.Zła-
panyprzezNiemców,zostałwywiezionydoobozuwTrawnikach,skądudałosię
gowydostaćdziękiwspółpracyzpolskąkonspiracją.PopowrociedoWarszawy
odsierpnia1943r.ukrywałsięzżonąisynemorazinnymiosobamiwkryjówce
przedwojnąpoznałRingelblumawwarszawskiejfiliiJIWO,postracierodzinywewrześniu
1939r.przeniósłsięw1940r.doWarszawyirozpocząłpracęwŻSS,należałw1940r.dowspół-
organizatorów„OnegSzabat”,złożyłdoARGliczneswojewłasneopracowania,dziennikiinne
teksty.Zob.BernardMark,SzymonHuberband(1912–1942),PSB,t.10,s.77.
19SzmuelWinter(1891–1943),pochodziłzWłocławka,byłsynemrabina,wokresiemiędzy-
wojennymbyłzamożnymprzedsiębiorcąprowadzącymdużąfirmęhandlową(nasiennictwo),
należałdokierownictwaŻydowskiegoZwiązkuKupieckiego,byłjednocześniewspółzałożycie-
lemJIWOibadaczemżydowskiegofolkloruiliteratury(jidysz),autorempublikacjipoświęconej
tejtematyce,wgetciewarszawskimpracowałwZakładzieZaopatrywaniaRŻ,arównocześnie
byłbliskimwspółpracownikiemRingelblumaisponsoremjegotajnejdziałalności.Winterpisał
dziennik,któregonieprzekazałdoARG,alektóregodrobnyfragmentzostałodnalezionyna
tereniegetta.Zob.Kassow,s.152–155.
20AbrahamLewin(1893–1943),przedwojnąnauczycieljęzykahebrajskiegowGimnazjum
ŻeńskimJehudijawWarszawie,autorksiążkiKantonistn(Kantoniści)(Warszawa1934),bliski
współpracownik„OnegSzabat”,autorobszernegodziennika,obejmującegookresodmarca1942
dostycznia1943r.,atakżejedenzbardziejaktywnychkopistówArchiwumGetta.
21Kronikagetta,s.31.
22SwojąprzyszłążonęJudytę(Jehudis)Herman(1904–1944)EmanuelRingelblumpoznał
wPoalejSyjon-Lewicy.MiałzniąsynaUriela(Uriego)(1930–1944).
23WspółpracaRingelblumazJointemzaczęłasięjużw1938r.podczasorganizowaniapomocy
dlaprzesiedleńcówzNiemiec.
