Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępXXVII
„Przezdługiemiesiącesiedzieliprzyjednymstole:pobożnyrabinHuberbandobok
lewicowegopoalejsyjonisty–HerszaWassera,iogólnegosyjonisty–Abrahama
Lewina”
41
.Wjednejzbiorowościznaleźlisięmiłośnicyjidysz,twardzizwolen-
nicyhebrajskiegoiosobyużywającewyłącznielubnajczęściejjęzykapolskiego
(np.DanielFligelman,GustawaJarecka,BernardKampelmacher,NatanKoniński,
SalomeaOstrowska
42
,StanisławRóżycki)
43
.MimożeRingelblumnielubiłasy-
milatorów,sampisałdlaARGnietylkowjidysz,leczczasamitakżepopolsku.
JegonajbliższypomocnikHerszWasserdlaArchiwumprzygotowywałdokumenty
wjidysz,natomiastrachunkidomoweprowadziłpopolsku
44
.EliaszGutkowski
używałw„OnegSzabat”obujęzyków,alegdymusiałszybkozanotowaćrelację
uciekinierazTreblinki,przeszedłszybkozjidysznajęzykpolski
45
.Wjidyszipo
polskuopracowywałmateriałyJechielGórny.
Odużejczęściautorówrelacjinicniewiemy,nieudałosięteżzidentyfikować
niektórychkopistów.Ringelblumopisałtylkowybranepostacie,niezawszekie-
rującsięfaktycznymichudziałemwpracachArchiwumGetta.Byćmożepisząc
dziennik,niechciałnarażaćswoichprzyjaciółnaryzykodekonspiracji.Musiałsię
liczyćztym,żejegozapiskimogąwpaśćwręceNiemców.Dlategowięcejmiej-
scapoświęciłosobomnieżyjącym,aosprawach„OnegSzabat”napisałbardzo
ogólnie,nieszermującnadmiernienazwiskamiiinnymiszczegółami,leczsku-
piającsięraczejnaprogramiebadańoraztematycezbieranychprac.WKronice
gettadwajnajbliżsiwspółpracownicyRingelbluma,nazywaniniekiedysekreta-
rzamigrupy(WasseriGutkowski),pojawiająsięsporadycznieiniezawszesą
wymienieniznazwiska
46
.Oinnychbardziejznanychczłonkachzespołuwspo-
minarównierzadko,np.oBernardzieKampelmacherze,PerecuOpoczyńskim,
41Kronikagetta,s.494.
42SalomeaOstrowska,niewiemy,skądpochodziłaiwjakisposóbtrafiłado„OnegSzabat”,
wARGprzeprowadzaławywiady,opracowywałajeispisywałabardzocharakterystycznym,sta-
rannympismem,m.in.dziękiniejzachowałysiębezpośrednierelacjebyłychwięźniówobozu
dlaprzesiedleńcówwPomiechówku,byłateżautorkąopracowaniaoPomiechówku,którebyło
częściąwiększejjejpracyotzw.kwarantannienaul.Leszno109,zob.ARGI588(Ring.I/143);
I1163(Ring.I/374);I1165(Ring.I/956).
43Wydajesię,żeKassowtrochęsięmyli,twierdząc,iżczłonkowiegrupy„OnegSzabat”,„któ-
rzypisalipopolsku,zostaliwogólepominięci,niezasłużylinaswojehasłowżydowskich
leksykonachliterackich,aniniebylidostatecznieznani,byznaleźćsięwpolskichsłownikach
biograficznych”(s.144).Zwymienionejgrupypraktycznienicniemożemypowiedziećtylko
oOstrowskiejiRóżyckim,alewpodobnejsytuacjisąrównieżosobypiszącewjidysz,np.kilku
kopistów,którychnieznamynawetinicjałów,niewieleteżwiemyoSzajnkinderze.
44ArchiwumRingelbluma,t.7,dok.27(s.257–328).
45Zob.ARGII379(Ring.II/296).
46Ringelblumsekretarzem„OnegSzabat”nazywawyłącznieHerszaWassera(Kronikagetta,
s.472),wydajesię,żeEliaszaGutkowskiegodoroli„sekretarza”zespołuzaliczyłajużhistorio-
grafiapowojenna,zob.ibidem,s.472,478,488,494.
