Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RolaregionuAzjiCentralnejwewspółczesnychstosunkachmiędzynarodowych
Rywalizacjaocentralnoazjatyckiezasobysurowcowe
23
WspółcześnierywalizacjaowpływywAzjiCentralnejtoczysięnapoziomie
regionalnymimiędzynarodowym.Uczestnicząwniejzarównopaństwa,jak
iinniaktorzywpostacikorporacjimiędzynarodowych,ugrupowańreligijnych,
ruchówterrorystycznych,separatystycznychorazekstremistycznych.
NapoziomiewewnętrznympaństwaAzjiCentralnejpodejmujądziałaniasłu-
żąceniezależnemukształtowaniupolitykienergetycznej(czyszerzejzagranicz-
nej),zmierzającdodywersyfikacjikierunkóweksportusurowców.Wtymprzy-
padkurosnącakonkurencjapomiędzypaństwamiimporteramienergiipodnosi
cenysurowców,wpływającnarozwójinnychobszarówrodzimychgospodarek
opierającysięnawpływachzichsprzedaży.
PaństwaAzjiCentralnejzasobnewsurowcemogąwdużymstopniukorzystać
narywalizacjimocarstwwregionie.Wzrostnakładówinwestycyjnychzestro-
nyChiniRosjimożedoprowadzićzczasemdomarginalizacjiwpływówSta-
nówZjednoczonychikrajówUniiEuropejskiej.Naciskizestronytychostatnich
napodjęciereformpolitycznychigospodarczychwposzczególnychkrajachre-
gionumogąsięokazaćbezskuteczne.WprzeciwieństwiedonichChinykoncen-
trująsięnazwiększaniupoziomuinwestycji,beznadmiernejingerencjiwwe-
wnętrznesprawydrugiejstrony.
AlexanderCooleypodkreślał,żecelestrategiczne,szczególnietedotyczące
bezpieczeństwawodniesieniudoStanówZjednoczonych,RosjiiChinzasadni-
czosięróżnią.Zwiększyłysięwzajemneinterakcjepomiędzynimi,cozaowoco-
wałobudowąwtymtrójkącietaktycznychsojuszy.PaństwaAzjiCentralnejnie
sąjedyniewtymukładziepasywnymuczestnikiemstrategicznychmanewrów
zudziałemwielkichmocarstw,aleaktywniedomagająsięswoichpraw18.
PorozpadzieZwiązkuRadzieckiegowykształciłasiępotencjalnamożliwość
otwarcianowychpołączeńeksportowychdoEuropy,AzjiPołudniowejorazAzji
Wschodniej.Zmniejszającasięrolarynkurosyjskiegowytworzyławtedyszansę
dlaprowadzeniabardziejsamodzielnejpolitykizagranicznejiwyboruniezależ-
nejścieżkirozwojowej.Taksięjednaknapoczątkuniestało.Pouzyskaniunie-
podległościwszystkiepaństwaAzjiCentralnejstanowiłyczęśćkontynentalnego
systemururociągówwiodącychwłaściwietylkodoRosji19.Brakinnychalterna-
18Szerzejzob.:A.Cooley,GreatGames,LocalRules:TheNewGreatPowerContestinCentral
Asia,OxfordUniversityPress,NewYork2012.
19N.Norling,Gazprom’sMonopolyandNabucco’sPotentials:StrategicDecisionsforEurope,
SilkRoadPaper,XI2007,CentralAsia-CaucasusInstitute&SilkRoadStudiesProgram,Nacka-
-Stokholm2007,s.6.
