Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Racjaistnieniasektorapublicznego:dobrapubliczneispołeczne
27
wyłącznieprzezpogorszeniewarunkówinnychczłonkówspołeczeństwa,nazywanyjest
„stanemoptymalnymwsensiePareta”3.
W
teoriiekonomiidowiedziono,żezwiązekmiędzyrynkiemastanemoptymalnym
wsensieParetajestokreślonydwojako.Popierwsze,stanrównowagigospodarczej
spełniającywarunekoptymalnościwsensieParetajestosiąganywsystemierynkowym
zdoskonałąkonkurencjąikompletnościąrynków.Podrugie,jeżelirynkisąkompletne,
afunkcjeużytecznościposzczególnychjednostekifunkcjeprodukcjiprzedsiębiorców
spełniajątrywialnewarunkimatematyczne(wypukłościmapobojętnościiwypukłości
zbiorówprodukcji),toprzywłaściwejredystrybucjizasobówmiędzyjednostkispołe-
czeństwakażdystanoptymalnywsensieParetajestjednocześniestanemrównowagi
wwarunkachgospodarkidoskonalekonkurencyjnej.Twierdzeniatenazywanesąpod-
stawowymitwierdzeniamiekonomiidobrobytu4.Zgodnieznimisystememnajbardziej
efektywnymwzaspokajaniupotrzebjestwistociedoskonalekonkurencyjnyrynek.
W
rzeczywistościjednakistniejebardzowieleodstępstwodtychogólnychpostulatów,
którebyłyszerokoanalizowaneprzezekonomistów5idoprowadziłydowniosku,żeryn-
kiniesądoskonałe,alepaństwomożeodegraćpozytywnąrolęwkompensowaniutych
niedoskonałości.
Teoretycznierynekjestsystememnajlepiejzaspokajającympotrzebyludzi,ponie-
ważmotywujeindywidualnepodmiotydokierowaniasiękryteriumminimalizacjikosz-
tów.Prowadzitodooptymalnegowykorzystaniazasobów,adynamicznemechanizmy
rynku,związanezkryteriummaksymalizacjizysku,zjednejstronypowodująpowięk-
szaniesięfirmipowstawanienowych,cooznaczazwiększaniezdolnościprodukcyjnych
gospodarkiiwywołujestopniowezwiększaniesięmożliwościzaspokojeniapotrzeb,
zdrugiejzaśstronypostęptechnologicznyprzyczyniasiędowzrostujakościiróżnorod-
nościproduktów.
Tezaletywdużejmierzemająjednakcharakterteoretycznyistanowiąklasyczne
pobożneżyczenialaików.Coprawdawsystemierynkowymwwypadkupewnychdóbr
mechanizmyrzeczywiścieprowadządowzrostujakościidostępnościprzykłademjest
samochódczytelefonkomórkowyzdrugiejjednakstronysilniedziałająwnimme-
chanizmyocharakterzewzmacniającychpętliujemnychsprzężeńzwrotnych,którepro-
wadządozjawisknegatywnych,takichjakdewastacjaśrodowiskanaturalnego,spadek
jakościwwynikuredukcjikosztów,ograniczeniedostępnościproduktówiusług,jeśli
pojawisiębarieracenowaitd.Rynkuniemożnatraktowaćjakotworuidealnegoaniro-
zumiećgozgodniezjakimiśteoretycznymiabstrakcjami,aletrzebadostrzegaćjegore-
alnewłaściwości.
Wiara
wdoskonałośćrynkujakomechanizmusterującegorozwojem
gospodarczo-społecznymikształtującegozrównoważonestrukturynaderczęstawśród
laikówigorącopropagowanaprzezczęśćpublicystówwynikazatemznieznajomości
lubniedocenieniaczynników,któreprowadządoniesprawnościiniedoskonałości,in-
nymisłowy,zawodnościrynku.Mająonecharakterzarównomikroekonomiczny,jak
imakroekonomiczny,wznacznymstopniuwynikająrównieżztego,żewrzeczywistości
większośćrynkównależydojednejznastępującychkategoriiodchyleńodteoretycz-
negoideału:konkurencjiniedoskonałej,konkurencjimonopolistycznej,oligopolulub
3
OróżnychaspektachrównowagigospodarczejoptymalnejwsensieParetapiszeszczegółowoN.Acocella,
Zasadypolitykigospodarczej,przeł.A.
W
ojtynaiin.,
WydawnictwoNaukowePWN,
W
arszawa2002,s.3770.
4
Tamże,s.9192.
5
Tamże,s.90205.