Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SekcjaB–Alkanyicykloalkany
B1DEFINICJA
Hasła
Alkany
Cykloalkany
Alkanysązwiązkamiorganicznymizbudowanymiwyłącznie
zatomówwęglaiwodoru,połączonychpojedynczymiwiązaniamis.
Wewszystkichatomachwęglawystępujehybrydyzacjasp3
itetraedrycznaorientacjawiązań.Alkanysązwiązkamitrwałymiinie
reagujązwiększościąsubstancjichemicznych.Mająonewzórogólny
CnH2n+2.
Cykloalkanysąalkanamiostrukturzecyklicznej(pierścieniowej).Ich
wzórogólnytoCnH2n.Większośćcykloalkanówniereagujezinnymi
związkamichemicznymi.Jednakżepierścienieskładającesięztrzech
lubczterechatomówsąreaktywnezpowoduwystępującychwnich
naprężeń;wreakcjachzachowująsięonepodobniedoalkenów.
Tematypokrewne
Hybrydyzacjasp3(A3)
Izomerykonformacyjne(D4)
Alkany
Cykloalkany
AlkanysązwiązkamiorganicznymiowzorzeogólnymCnH2n+2,zbudo-
wanymizatomówwęglaiwodorupołączonychpojedynczymi
wiązaniamiC–CiC–H.Częstookreślasiętezwiązkiterminemwęglo-
wodorynasycone;drugiczłontejnazwy(nasycone)oznacza,żewszy-
stkiewystępującewcząsteczcewiązaniasąwiązaniamipojedynczymi;
natomiastokreśleniewęglowodoryodzwierciedlato,iżwystępują
wnichtylkoatomywęglaiwodoru.Wewszystkichatomachwęgla
wcząsteczcealkanuwystępujehybrydyzacjasp3icharakterystycznadla
niejtetraedrycznageometriawiązań.WiązaniaC–CiC–Htosilne,nie
ulegającełatwozerwaniuwiązanias;ztegoteżpowodualkanynie
wykazująreaktywnościchemicznejwstosunkudowiększościsubstancji.
Spośródalkanówwyodrębniasięczasemalkanyłańcuchowe,czyli
acykliczne,wodróżnieniuodcykloalkanów,czylizwiązkówpierście-
niowych(alicyklicznych).
Cykloalkany(związkialicykliczne)towęglowodorypierścieniowe
oogólnymwzorzeCnH2n;atomywęglapołączonesąwnichwtakispo-
sób,żetworząpierścień.Możliwejestistnieniepierścieniodowolnejwiel-
kości.Jednakżenajczęściejspotykanywchemiiorganicznejcykloalkan
mapierścieńsześcioczłonowy(cykloheksan).Większośćcykloalkanów
charakteryzujesięniewielkąreaktywnościąchemiczną.Wyjątkiemsą
pierścieniemałe—otrzechlubczterechczłonach—któresąaktywne
chemicznieizachowująsiępodobniejakalkeny.Przyczynąmniejszej
trwałościtychzwiązkówsąwystępującewichcząsteczkachsilnenaprę-
żeniawywołanetym,żewiązania,wktórychbiorąudziałatomywęgla,
niemogąwnichprzyjąćuprzywilejowanejorientacjitetraedrycznej.
