Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1.Zadaniarozwojowe–podstawyteoretyczne
1.2.Uwarunkowaniarealizacjizadańrozwojowych
1.2.1.Wprowadzenie
Podczasanalizyprocesurozwojudzieciimłodzieżyszczególnieinte-
resująceokazałosięwyjaśnienie,wjakichokolicznościachpojawiająsię
nieprzystosowawczewzoryzachowańujednostki–wkontekścieniezre-
alizowanychzadańrozwojowych–orazjakiekonfiguracjeczynnikówry-
zykaizasobówwpływająnazanikanietychdezadaptacyjnychzachowań,
ajakienaichstabilizowaniesięnaposzczególnychetapachżycia(por.
Cierpiałkowska,Sęk2005).
Modeleuwarunkowańrealizacjizadańrozwojowychwskazująnacztery
potencjalnegrupyczynnikówryzyka:biologiczne,psychiczne,społeczne
(rodzinneipozarodzinne)orazstresowe(normatywneinienormatywne).
Wzajemnedynamicznepowiązaniamiędzytymiczynnikamizostały
przedstawionenarycinie1.1(s.21).Jakwidać,wyróżnioneczynniki–od-
działującnaaktualnierealizowanezadaniarozwojowe–mogąwzmacniać
zdrowiepsychicznealbowywoływaćnieprzystosowawczewzorcezacho-
wań,należącedodwóchpodstawowychgrupproblemównaturypsychicz-
nej:eksternalizacjiiinternalizacji.
PojęciatewprowadziłdoliteraturyThomasAchenbach(1993),który
eksternalizacjęzaburzeńwiążezniedoboramiwzakresiesamokontroli
emocjonalnejidoświadczeniaminasilonychafektównegatywnych,interna-
lizacjęzaś–znadmiaremkontrolipowiązanejzespecyficznymistrategiami
obronnymidziecka(główniezmechanizmamitłumieniaizaprzeczania).
Wynikianalizempirycznychwskazują,żezjawiskoeksternalizacjipro-
blemówwiążesięztrudnościąwkontrolowaniuimpulsów,nasileniemza-
chowańagresywnych,wczesnympojawieniemsięuzależnień(jużwokresie
adolescencji),zachowaniamibuntowniczo-opozycyjnymiizaburzeniami
socjalizacji.Natomiastinternalizacjaproblemówwspółwystępujezdepre-
sją,zaburzeniamilękowymi,poczuciemalienacjiiuzależnieniempojawia-
jącymsięwpóźniejszymokresieżycia(por.Cierpiałkowska,Sęk2005).
Badaniawskazują,żeotym,czyorazjakirodzajzaburzeńwystąpi
udzieciimłodzieżydecydujewzajemnainterakcjaczynnikówpodmioto-
wych(biologicznychipsychicznych),czynnikówstresowychorazspecy-
fikaśrodowiskarodzinnego.Otoone:
Biologiczneczynnikiryzykatoprzedewszystkimwrodzonapodatność
nastreswynikającazosłabieniaukładunerwowegoiniekorzystnego
