Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
diańskacharakteryzujesiętakznacznąliczbąnapięć,ponieważjesttookres
przejściazsystemupolitycznegocechującegosięrządamielitydosystemudemo-
kratycznego,ajednocześnieuznania,żepierwszoplanowapozycjamocarstwaeko-
nomicznegoposiadającegoolbrzymieimperiumjestwświecierosnącejkonkuren-
cjiznacznieosłabiona.Próbystopniowegorozwiązywaniatychproblemówza
pomocąspokojnychmetod,zgodnychznaturąbrytyjskiejpolityki,zostałyprze-
rwaneprzezwojnę.Wkonsekwencjiniektóreznich,jaknp.walkękobietoprawa
polityczne,rozwiązaławojna,inne,jaksprawęIrlandii,samfaktodłożeniaprob-
lemutylkogozaognił
23
.
Imperiumbrytyjskie
isprawymiędzynarodowewlatach1900–1914
Wielkieprzestrzeniemogąbyćrówniewielkimwyzwaniem
dlamę˝ówstanu,jakbrakprzestrzeni
24
.
DziedzictwemXIXwieku,zdaniemhistorykaColinaNicolsona,sądwa
sprzecznezesobąsposobymyśleniaopolitycezagranicznej:stanowisko„reali-
stów”,którzyuznawali,żetylkopotęgamilitarnazapewnipozycjęWielkiejBry-
tanii,i„idealistów”,dumnychzbrytyjskichinstytucjiipozycjiekonomicznejna
świecie.ReprezentantempierwszejgrupybyłW.Churchill.Politycyzwiązani
zdrugąopcjągłosili,żenormalnymstanemdlaludzijestpokójiżedobiegłakoń-
caepokarozwiązywaniaproblemówzapomocąwojen.Reprezentantemtakiego
sposobumyśleniawXIXwiekubyłW.Gladston,adoroku1911LloydGeorge
25
.
Naprzełomiewiekówelitypolitycznecharakteryzowałmoralizatorskipatrio-
tyzm,czyliprzekonanie,żeniezwykłyrozwój,wyjątkoweinstytucjeipotęgaim-
periumdająWielkiejBrytaniiprawoodgrywaniawyjątkowejroliwświatowej
polityce.TakieprzekonaniaitakibagażprzeniesionyzXIXwiekumiałyduży
wpływnakształtpolitykizagranicznejWielkiejBrytaniinietylkowokresie
edwardiańskim,aletakżewkolejnychdekadachXXwieku.Napriorytetypolityki
zagranicznejwpływałozjednejstronyposiadanieimperium,zdrugiejpotrzeba
zbliżeniasiędoEuropy.Częśćpolityków,bardziejtradycyjnych,pragnęła
zachowaniaprzezWielkąBrytaniędystansuwobecsprawEuropy,czylikontynu-
owaniapolitykiizolacjonizmu.Zkoleimłodszageneracjagłosiła,iżbezpieczeń-
stwoWielkiejBrytaniiijejimperiumjestuzależnioneodznalezieniasojuszników
iprzyjaciół,którzybędąwsparciemzarównowobronieimperium,jakiwutrzy-
maniurównowagimiędzypotęgamieuropejskimi.NatomiastnapoczątkuXXwie-
kuurzędnicyMinisterstwaSprawZagranicznych,zgodniezprzekonaniamiuksz-
tałtowanymiwXIXwieku,uważali,żesprawystosunkówmiędzynarodowychma-
jąpierwszeństwoprzedsprawamiwewnętrznymi,wtymtakżeprzedinteresami
handluigospodarki.Jednocześnieministerstwotomiałodużywpływnapolitykę
ipriorytetyrządu.
26
