Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wyobraźnia-pamięć-tożsamość
aniwłasnegooblicza,aniteżżadnegoszczególnegodaru,ażebyśtę
siedzibę,toobliczeitedaryposiadłzgodnieztwympragnieniem
iztwymwyrokiem.[ł]Ciebie[ł],nieskrępowanegożadnymiogra-
niczeniami,oddajemywtwojewłasneręce,abyśsamokreśliłswą
własnąnaturę,zgodnieztwojąwolą«”9.WujęciuPicodellamiran-
doliczłowiekjakoUdziełoniedokońcasamowyobrażone”otrzymał
dar,którywiążesięzwielkąodpowiedzialnością:musionbowiem
dookreślićsamodzielnieswojąnaturę-itylkoodniegozależeć
będzie,czydziękiswojejwoli(atakżewyobraźniumożliwiającej
wypełnienielukwUdzieleniedokońcawyobrażonym”)wzniesie
siękuistotomwyższym,czyteżupodobnisiędobestii10.
Antropocentryczna,awpewnejmierzeimistycznarolawyob-
raźniwujęciuPicodellamirandolidoczekałasięswojejkontynua-
cjimiędzyinnymiwosiemnastowiecznejestetyceAleksandraGot-
tliebaBaumgartena11.Niesposóbjednakniewspomnieć,żeniewe
wszystkichsystemachfilozoficznychimaginacjabyłapostrzegana
wtakpozytywnysposób.Konsekwencjenobilitacjiwyobraźniskło-
niłymiędzyinnymiPascaladowysnucianiezbytoptymistycznych
wniosków:
[Wyobraźnia-przyp.m.K.P.]jesttodominującazdatnośćwczłowieku,
nauczycielkabłęduifałszu,tymbardziejoszukańcza,żeniezawszeoszu-
kuje,byłabybowiemniezawodnymwskaźnikiemprawdy,gdybybyła
niezawodnawkłamstwie.Alebędącnajczęściejfałszywa,nieujawnia
wniczymswojejwartości,znacząctymsamympiętnemprawdęifałsz12.
Niekontrolowana,nieznającażadnejmiarywyobraźniajestwięc,
zdaniemPascala,poważnymograniczeniem,własnościąmogącą
przemienićczłowiekawniewolnika13.Cowięcej,toonaodpowiada
zaniemożnośćjasnegoodróżnianiaprawdyodfałszu,gdyżsłużyć
możezarównojednemu,jakidrugiemu.
9G.Picodellamirandola:Oratiodehominisdignitate.Cyt.za:S.Szcze-
paniak:Rolawyobraźniwtworzeniuł,s.55-56.
10Por.ibidem.
11Por.S.Szczepaniak:Rolawyobraźniwtworzeniuł,s.56-57.
12B.Pascal:Myśli.Przeł.T.Żeleński(BoY).Warszawa1953,s.78.
13Więcejnatentemat:J.Sochoń:Wyobraźniawfilozofiił,s.26-27.
