Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6|elegijnaświadomośćromantyków
Przedstawioneproblemyteoretycznezyskująpełnepotwierdzenie
wopracowaniach,którychautorzynietylezastanawiająsięnad
modelowymujęciemelegii,ileraczejusiłująpoddaćanaliziejej
historyczneprzejawy.GrażynaUrban-Godziekpodkreślawksiąż-
ceElegiarenesansowa.PrzemianygatunkuwPolsceiwEuropie,
żekłopotzprecyzyjnądefinicjąelegiiwidocznyjestjużwpoety-
kachrenesansowych3.Zgodniezustaleniamiantycznychteorety-
kówzaelegięuważanokażdyutwórpisanydystychemelegijnym,
podejmującyróżnorodnątematykę(powstawałyelegiekatalogowe,
aitiologiczne,miłosne,funeralne)icharakteryzującysięobiekty-
wizmemorazabstrakcyjnością–choćrozwójrzymskiejelegiimi-
łosnejwymaga,byzostrożnościątraktowaćdwaostatniewyznacz-
niki.WedługUrban-Godziekprzekształceniagatunkoweelegii
wczasachnowożytnychdoprowadziłydorewizjipierwotnegorozu-
mieniatejformyliterackiej.JużwXVIstuleciuzaczętoodchodzić
oddefinicjigatunkowej(dystychelegijnyprzestałbyćzatemcechą
dystynktywną),wyraźnieograniczonotematykę(zaelegijneuzna-
wanebyłytylkoteteksty,wktórychpisanoosmutkuiżalu)oraz
dowartościowanoperspektywęsubiektywnąitowarzyszącejejkon-
kretnedoświadczenie.Podobnietendencjerozwojowenowożytnej
elegiiprzedstawiaRomanDoktórwpracyPolskaelegiaoświece-
niowa.Dziejeimodelgatunku1740-1822.Autorstwierdza,że
elegiatonazwagatunkowa,precyzyjniezdefiniowananagruncie
literaturyantyczneji–częściowo–nowożytnej,któradostarożyt-
nościnawiązuje.JednakjużwXVIwiekuwidocznestająsięprze-
obrażenia,sprawiające,żeistotniejszaodnazwygatunkowejstaje
siępewnawiązkacech,nazwanaprzezbadaczajakościągatunko-
wą.Tozaśpozwalanastworzenieciekawejianalitycznieporęcznej
opozycjimiędzyelegią(gatunek)aelegijnością(jakośćgatunko-
wa),którądefiniujesięjakoWwzajemneprzemieszanienastroju,
tonacjiwypowiedzi,sfertematycznychiokreślonegosłownictwa”
4
.
Elegijnośćniejestwięcściślezwiązanazelegiąpojmowanąwka-
tegoriachgenologicznych;możewystępowaćrównieżwinnych
gatunkach,wpływaćnaichkształtorazznaczenie.Takopisane
zjawiskoDoktórdostrzegajużwtekstachpisanychwdrugiejpoło-
wieXVIIIwiekuiwiążezrozwojemelegiinowożytnej,którejau-
torzykonsekwentnieodchodziliodantycznychźródełgatunku.Do
