Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wprowadzenie
Polaków,gdypojawiałysięhasłaflpowrotuPolskidoEuropy”,precyzyj-
niej–doEuropyZachodniej.Zdaniemuczestnikadyskursupublicznego
oburzenieztegopowoduujawniałoflpoczucieniższości,ów,jeślimożna
siętakwyrazić,komplekseuropejski,manianieustannegopowtarzania,
żenależymydoZachodu,naktórąprzecieniecierpiżadenFrancuzczy
Anglik,alboteż,zdrugiejstrony,maniawyodrębnianiasięzewspólno-
tyeuropejskiej,będąca[ł]produktemzawiedzionejmiłościprzyjedno-
czesnymobniżonympoczuciuwłasnejprzynależnościnarodowej”.1Bez
wiedzyouniwersalnychskładnikachmyślipolitycznejniebyłomożliwe
wartościowepoznawczobadaniejejgenealogii,rozpoznawaniecentral-
nychkategoriiorazśledzenieprzejawówtwórczościideowej.
Kondycjęmyślipolitycznejmożnaokreślićnapodstawieocenykon-
taktówwzajemnychzeświatemzewnętrznymiprzenikaniasięsferyinte-
lektualno-kulturalnej,debatspołecznych,dyskursupublicznego.Wpol-
skiejmyślipolitycznejuwidoczniłosięfalowanieświadomościzbliżania
zeświatemzewnętrznym(zachodnimbądźwschodnim)ioddalaniasię
odniego.Różnybyłpoziomintensyfikacjikontaktówmyślipolskiejzjej
odpowiednikamiwEuropie.Nieproporcjonalnepozostawaływzajem-
nerelacjebezpośrednieipośrednie.Dostrzegalnabyłaniesymetryczność
przepływumyśli,cowywoływałonagrunciepolskimpoczuciewtórno-
ści,epigoństwa,peryferyjności.Obiegmyślowyodbywałsięwjednym
kierunku,jednosektorowo,zzewnątrzdoPolski,cosprzyjałopodtrzymy-
waniukompleksówpolskichnajczęściejwiązanychzpoczuciemdomnie-
manegoopóźnieniacywilizacyjnegoitechnicznegowzględemZachodu
orazniższościintelektualnejwstosunkudoWschodu.
PrzekonanieoupośledzeniuPolskipodwzględemoddziaływania
myśliekonomicznej,kulturalnej,naukowej,technicznejmiałoodzwiercie-
dleniewpowstaniuczyutrwalaniupoczucianierównościoddziaływania
wsferzemyślipolitycznej.Niekiedymożnabyłozauważyćwystępowa-
niepoczucianiskiejatrakcyjnościmyślipolskiej.Zdrugiejstronyujaw-
niałosięprzekonanieoniejakiejhermetycznościdoświadczeńpolskich
wwymiarzeostatnichstuleci.Ekskluzywizmmyślowypozwalałnapo-
kazywaniePolskijakotajemniczego,hermetycznegoobiektu,mającego
twórczośćpolityczną,którejcudzoziemscybadaczeniebyliwstaniezro-
zumieć.Bazowałnaprzekonaniuonieodwracalnościskutkówprocesów
społecznychigospodarczychzczasówzaborów,wojen,okupacji.
Świadomośćodrębnościpolskiejmyślipolitycznejujawniałasię
wzwiązkuzwystępowaniemkategoriiswoistych,niepowtarzalnychczy
1P.Herv,Europeizmiliteraturapolska(1957),[w:]EuropejskiewizjepolskichpisarzywXX
wieku.Antologia,wybórioprac.M.Urbanowski,Kraków2011,s.227.
