Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
RozdziałI.Przemianywkulturzewspółczesnej
nikówponadindywidualnych,społecznych.Wytworykulturyelitarnejsąintere­
sującejakotworyoryginalne,niepowtarzalne,jakowyrazekspresjiosobowości
twórcy.
Oileideacałościowegospojrzenianakulturęjestsłuszna,otyleopistejca­
łościjestniemożliwydozrealizowania.Dlategonieuniknionajestsegmenta­
cja,wyodrębnieniefragmentuipotraktowaniegowsposóbcałościowy.Dla
współczesnejkultury,szczególniedrugiejpołowyXXwieku,niezmiernieważ­
nymjejfragmentemjestkomunikacjaaudiowizualna.Wobrębiesystemukul­
turowegojakocałościwyróżniająsięwklasyfikacjiposzczególnejegodziedzi­
ny,jak:kulturaprodukcji,kulturaspożycia,kulturaporozumienia,kulturawy­
mianydóbriusług,kulturawspółżycia.Każdaztychdziedzinmawłasneinsty­
tucje,kontrolujewłasnyodcinekbadańiprocesów.Wtejklasyfikacjimaswoje
miejscekulturafilmowaikulturatelewizyjna,jakopoddziedzinakulturyporo­
zumienia.1
KulturędrugiejpołowyXXwiekucharakteryzujegwałtownyrytmprzemian,
przemieszczaniesiętradycjikulturystarejinowoczesnej.Współczesnakultu­
rapowstaławopozycjidopoprzedzającegojątypukulturywerbalnej,wktórym
technikadrukupozwalałanarejestrowaniewypowiedzisłownych,awznacz­
niemniejszymstopniuumożliwiałazapisrycinyirysunku.Bogate,różnorod­
neinajważniejszefunkcjespełniałyksiążkiiczasopisma.Werbalnytypkultury
odznaczałsiędominacjąjęzykanaturalnegoiliteraturyjakosztukisłowa.Sfera
werbalnawyodrębniłasięispełniałanaczelnefunkcjeznaczenioweispołeczne,
odsuwającnadalszyplanpozostałewymiarykultury.
Cechąwspółczesnejkulturyjestłączenieaspektówwerbalnych,dźwięko­
wychiobrazowych.WynalazkitechniczneXXwiekuumożliwiająrejestrowanie
iprzekazywanieludzkiejmowy,barwyinatężeniagłosu,muzyki,dźwiękówkon­
kretnychicałejsferyaudialnej.Zapisy–filmowyitelewizyjny–powtarzająreal­
ność,chwytająruch,ałączącwymiarwizualnyzwymiaremaudialnymtworzą
„ikonicznośćudźwiękowioną”jakosposóbwyrażaniawspółczesnejkultury.2
Zarównofilm,jakitelewizjazajmująwielemiejscaiczasuwżyciuwspół­
czesnychludzi,adlapokoleniaurodzonegowpołowieXXwiekukino,radio
itelewizjasątaksamooczywiste,jakksiążkiigazety.Środkimasowejinforma­
cjiodgrywajądziśolbrzymiąrolę,umożliwiającszerokimkręgomspołeczeń­
stwauczestnictwowkulturze.Tworząikształtujątzw.kulturęmasowąozróż­
nicowanychtreściachipoziomach.Prócztreściłatwodostępnejdlaprzeciętne­
goodbiorcy,zaznaczasiędążeniedodemokratyzacjikulturyelitarnej.Obieten­
dencjeistniejąoboksiebieiprzenikająsięwzajemnie.Udziałtreściupowszech­
nianychzapośrednictwemśrodkówmasowegoprzekazujestznacznywtworze­
1M.Porębski,Pojęciekulturyartystycznejijejaktualneproblemy,[w:]Tradycjaiwspółczesność.
OkulturzeartystycznejPolskiLudowej,Warszawa1970,s.15.
2M.Hopfinger,Kulturawspółczesna–audiowizualność,Warszawa1985,s.78.