Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
JoachimLelewel,możenajwiększypolskihistoryk,tłumaczącswąatencję
dorefleksjinadmetodologiąhistoriografii,przywoływałszczególnązachętę
TomaszaHussarzewskiego,którywroku1805-jużpopierwszymroku
jegostudiów-odszedłzprofesuryUniwersytetuWileńskiego.Pisanona
początkuwiekuXX:nOśmielonyprzezniego-wedługwyznawanejzasady
francuskiej(»Przygody«str.3):»Chceszsięczegonauczyć?napiszdzieło«
-abysięnauczyćporządkuwpracyhistorycznej,napisałmetodykę,która
pilniej,wdojrzalszyschematrozumowyujęta,wytworzyła»Historykę«,
poświęconą»CieniomTomaszaHussarzewskiego«”1.Pisałotymsam
Lelewel:nNieznałon[Hussarzewski-SJ]niemieckichstudjów,napo-
mknąwszytedyokilkudotegofrancuskichdziełach,wręczdołożył:na
niccinieprzydadząsię,alejepoznajisamsobieszukajiobmyśl”2.Idąctą
drogąLelewel,nowatorskonagrunciepolskim,zjednejstronyakcentował
wagęobiektywizmuikrytycyzmuwdoborzeźródeł,poszerzającprzytym
tradycyjnąhistoriępolitycznąocałebogactwozjawiskkulturowo-spo-
łecznych,azdrugiejdbałozrozumienieprzyczynanalizowanychzjawisk,
ukazującpolskierealianatledynamiczniepojętegokontekstuogólnoeuro-
pejskiegoinielękającsięformułowaniainterpretacjinawetocharakterze
historiozoficznym3.
Nataknieskromniepojętąsamodzielnośćmetodologiczną-toutes
proportionsgardées-odważyłemsię,gdyprzedlatyposzerzałemzakres
swychposzukiwańbadawczychnadnowożytnąkulturąfilozoficzną,zapo-
czątkowanychstudiaminaddrukamiszkolnymiużywanymiwzreformo-
wanymwpołowieXVIIIw.szkolnictwiewyznaniowymRzeczpospolitej
1
WiekXIX.Stolatmyślipolskiej.Życiorysy,streszczenia,wyjątki,t.4,red.B.Chle-
bowskiiin.,Warszawa1908,s.4.
2J.Lelewel,Przygodywposzukiwaniachibadaniurzeczynarodowychpolskich,Po-
znań1858,s.9.
3
Syntetyczniezob.np.S.Janeczek,LelewelJoachim,w:Powszechnaencyklopedia
filozofii,t.6,red.A.Maryniarczykiin.,Lublin2005,s.303-307.
