Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Transportprzezbłonowy
Komórkakontaktujesięzprzestrzeniąpozakomórkową,skądpobieraróżnezwiązki
niezbędnedojejfunkcjonowaniaorazwydalapowstającewniejprodukty.Błonako-
mórkowaniemożeswobodnieprzepuszczaćróżnychzwiązków,gdyżuniemożliwiłoby
tofunkcjonowaniekomórki.Istniejąsystemytransportuprzezbłonowego,któreumoż-
liwiająselektywnytransportwobukierunkach.Oprzepuszczalnościbłonydecyduje
główniejejczęśćfosfolipidowa.Jestonaprzepuszczalnadlatakichgazów,jaktlen,
dwutlenekwęglaiazot,orazsubstancjirozpuszczalnychwtłuszczach,takichjakkwasy
tłuszczowe,steroidyirozpuszczalnikiorganiczne(alkohole,eter,gliceroliinne).Sub-
stancjetedyfundująprzezbłonęzgodniezgradientemstężeń,tzn.wstronęmniejsze-
gostężenia.Substancjerozpuszczalnewwodzieorazposiadająceładunekelektryczny
sątransportowanezapomocąprzenośnikówbiałkowych.Transportzudziałemprze-
nośnikówdzielisięnatransportułatwionyitransportaktywny.
1.2.1.Transportułatwiony
Transportułatwionyzachodziwtedy,gdyprzenośnikbiałkowyprzenosijonylubinne
cząsteczkizgodniezgradientemstężeńi/lubgradientemelektrycznym.Przenośnik
wiążesięztransportowanąsubstancjąiprzenosijąbeznakładuenergii.Możeprzeno-
sićjednąsubstancję(unitransporter)lubdwieiwięcejsubstancji(kotransporter).Je-
ślikotransporterprzenosisubstancjewjednymkierunku,nazywamygosymporterem,
jeślizaśwkierunkachprzeciwnych–antyporterem.
1.2.2.Transportaktywny
Transportwbrewgradientowistężeńlubgradientowielektrycznemuwymaganakładu
energii.Nazywamygotransportemaktywnym.ŹródłemenergiijestATP
.Białkazaan-
gażowanewtęformętransportunazywamypompami.Wykazująoneaktywnośćade-
nozynotrifosfatazową,awięcmajązdolnośćdohydrolizyATP
.Najczęściejwystępuje
pompasodowo-potasowa(Na
+
,K
+
-ATPaza).Wniektórychtypachkomórekwystępu-
jeteżH
+
,K
+
-ATPazai/lubCa
2+
-ATPaza.
1.2.3.Kanałyjonowe
Kanałyjonowesąutworzoneprzezbiałka.WystępująkanałydlaNa
+
,K
+
,Ca
2+
iCl
–
.
Sąoneniezwykleselektywnedlakażdegoztychjonów.Zwyklekanałyjonowesąza-
mknięteiotwierająsięwodpowiedzinabodziec.Wkomórkachpobudliwych(np.ko-
mórkachnerwowych)otwierająsiępodwpływemzmianpotencjałubłonowego.Inna
grupakanałówjestotwieranaprzezligandy(np.acetylocholinę).Sąteżkanałyotwie-
raneprzezodkształceniabłonykomórkowej.
18