Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Termoregulacja
Człowieknależydoorganizmówstałocieplnych,cooznacza,żetemperatura
wnętrzajegociała,zwanegoczęściąrdzenną,jestutrzymywananastałympo-
ziomie370C±0,5–0,70Cniezależnieodtemperaturyotoczenia.Jesttomożliwe
dziękitemu,żeodpowiednifizjologicznyukładregulacyjnyutrzymujerównowagę
pomiędzywytwarzaniemlubpobieraniemprzezorganizmciepłaajegooddawa-
niem.
Regulacjatemperaturyciałazachodzinadrodzechemicznejifizycznej,przy
czynnymudzialemechanizmównerwowychihumoralnych.Regulacjachemiczna
dotyczyilościwytwarzanegociepławorganizmieprzezwpływnaprzemianęma-
terii,główniewczęścirdzennejciała.Regulacjafizycznaobejmujekontrolęodda-
waniaciepłaprzezorganizm,którazachodziprzezpowierzchownączęśćciała,
zwanąwarstwąkorową,stanowiącąok.35%całkowitejmasyciała.Temperatura
korowejwarstwyzmieniasię,zwiększającsięlubzmniejszając,zgodniezezmia-
namitemperaturyotoczenia.Praktyczniezmiennocieplnesąjedyniepowłokiciała
ikończyny.wregulacjifizycznejnajważniejsząrolęodgrywakrążenieobwodowe
iwydzielaniepotu.wwysokiejtemperaturzeotoczenianaczyniakrwionośne(za-
równotętnice,jakiżyły)częścikorowejrozszerzająsięwnastępstwiezmniejsze-
nianapięcianaczyniozwężającegonerwówwspółczulnychidziałaniawazoaktyw-
nychmiejscowychmediatorów.Natomiastzimnowotoczeniupobudzanerwy
współczulne,wywołujączwężenienaczyń.wykładnikiemtemperaturyczęścikoro-
wejciałajesttemperaturamierzonawdolepachowym,aczęścirdzennej–wjamie
ustnej,pochwielubodbycie.
Zchwilągdyukładtermoregulacjiniemożewyrównaćnadmiaruciepładostar-
czonegozzewnątrzbądźwytworzonegoworganizmie,następujeprzegrzanie–hi-
pertermia,ipodwyższenietemperaturyciała.
Zależnieodróżnictemperaturymiędzyorganizmemajegośrodowiskiemza-
chodzićmożewymianaciepławjednymlubwdrugimkierunku.Organizmmoże
pobieraćjelubtracić.
Rozchodzeniesięciepłanastępujeprzezprzewodzenie(kondukcję),przenosze-
nie(konwekcję)ipromieniowanie.
Przewodzenieciepła(kondukcja)poleganaprzekazywaniuenergiikinetycznej
przezcząsteczkimającewiększąenergięcieplnątym,któremająjąmniejszą.Za-
chodziwtedy,gdyistniejebezpośrednikontaktpomiędzyciałemaotoczeniem,np.
pomiędzybosymistopamiazimnymlubgorącympodłożem.Jesttoprzewodzenie
ciepłabezpośrednie.Natomiastprzewodzenieciepłapośredniewystępujewów-
czas,gdydociałaprzyłożymygorącytermoforlubzimnyokład.Metaleprzewodzą
ciepłolepiejniżcieczeigazy.Przewodnictwocieplnezależyodróżnicytempera-
tur,drogiprzezprzewodnikciepła,jegośrednicy,pojemnościcieplnejizdolności
przewodzeniaciepła.
Przenoszenie(konwekcja)oznaczaprzenoszenieciepławcieczachlubgazach
przezbędącewruchucząsteczkimaterii.Zależyodróżnicytemperaturypomiędzy
ciałematemperaturąstrumieniapowietrzalubwody,wktórymsięznajduje.Od-
grywawiększąrolęaniżeliprzewodnictwo,ponieważzachodziwbezpośrednim,
powietrznymczywodnym,otoczeniuczłowieka.
Promieniowaniejestwynikiemkonwersjienergiicieplnejnaelektromagnetycz-
ną.Jesttowzasadziepromieniowaniepodczerwone,promieniowanieświatławi-
39
