Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Podmiotywytwarzaniaprzestrzenispołecznej
ztymidziałaniamimniejlubbardziejaktywnieuczestniczącewkształtowaniuśrodo-
wiskaspołecznegoiprzestrzennego.Możemytuużyćmetafory„gryoprzestrzeń”,któ-
rapozwalazwrócićuwagęnawielośćuczestników,istnieniepewnychreguł(którejed-
nakniezawszebyłyisąprzestrzegane),atakżesytuacjiwygrywaniaiprzegrywania.
Tenprocestrwaprzezkolejnepokolenia,kontynuującepewnedziałania,uzupełniające
jeczyrozpoczynająceodnowa.Naprzykładwtymsensiemożemymówićozbioro-
wymwysiłkuspołeczeństwapolskiegowkształtowaniuprzestrzenispołecznejwpro-
cesierealizowaniarozmaitychcelówiambicji.Czasemindywidualnekreowanieprze-
strzenimożnawyraźnieprzeciwstawićzbiorowemu.Przykłademmożebyćsytuacja
awangardowegoarchitekta,tworzącegopewneelementyprzestrzeniwbrewustalonym
iprzyjętymwspołeczeństwiezasadomestetycznym2.
Aleprzykłademmożebyćteżtworzenieindywidualnychmiejsc(przestrzenipry-
watnej)przezczłonkówspołeczeństwarządzonegoautorytarniejakoprzejawsprzeci-
wuwobecnarzuconejkoncepcjizorganizowaniaprzestrzeni,albosytuacjewystępujące
wspołeczeństwachpodzielonychnp.etnicznie,wktórychczłonkowieposzczególnych
grupstarająsiępodkreślićodrębnościkulturyiobyczajów.Należytakżewskazać,że
najczęściejindywidualneizbiorowetworzenieprzestrzenimożnauznaćzaprocesy
komplementarne.Rozpatrzmyzatempodmiotyaktywniedziałającewprocesiewytwa-
rzaniaprzestrzeni.
1.1.Człowiekjakoistotawielowymiarowa
1.1.Człowiekjakoistotawielowymiarowa
Możnapowiedzieć,żeczłowiekzaznaczaswojąobecnośćwświeciepoprzezakty
twórcze(J.Korbus).Wtymsensietworzeniemiejscważnychdlajednostkowejispołecz-
nejegzystencjijestistotnymśladem,jakipozostałpoistnieniukonkretnejjednostkiczy
zbiorowości.Pozostawienieposobiejakiegośtrwałegodowoduswojegożycia,wyzna-
wanychwartości,świadectwaswoichdokonańczytalentówjestczęstymdążeniem3.
Kimjestczłowiekzpunktuwidzeniainteresującejnasperspektywy,tj.jakoużytkow-
nikitwórcaswojegoprzestrzennegośrodowiska?Kimjestbudowniczymiast,kimjest
człowiekzmieniającyzasadniczoswepierwotne,fizyczneotoczenieijednocześniepo-
zostającypodjegowpływem?Odpowiadającnatepytaniapróbujemyokreślićwymia-
2MożnasiętuodwołaćdorozmaitychdyskusjitoczącychsięwKrakowiewzwiązkuzpewnymipro-
jektami,atakżezrealizowanymidziełamiarchitektonicznymi.OdkilkulatwKrakowiecorokuprzyzna-
wanajestswoistaantynagroda(nazwana„Archiszopą”ibędącaironicznymsuplementemdonagrodyna
najlepszedziełoarchitekturyzubiegłegoroku).Archiszopa2004przypadłahotelowiSheraton,zbudowa-
nemutużobokWawelu.Wuzasadnieniupodawanocałkowitybrakszacunkudladziedzictwahistoryczne-
go,arogancjęibrzydotę.Archiszopą2005rokuuznanooświetleniestadionu„Cracovii”(klubusportowego
obchodzącegostulecieichlubiącegosięprzywiązaniemdotradycji),któreskuteczniezepsułojedenznaj-
piękniejszychwidokówkrakowskich,akolejnaantynagrodaprzypadłabardzokontrowersyjnejGalerii
KrakowskiejusytuowanejtużobokzabytkowegobudynkuDworcaGłównego.
3„Zbudowaćdom,zasadzićdrzewo,pozostawićsyna”–towedługpopularnegosądupowinności
człowieka(zazwyczajmężczyzny)wobecświata.Chodzituodokonania,którebędątrwałydłużejniż
życieichtwórcy.
