Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.UtowarowienieiDstalowaklatka”
łączącąelementynowoczesnościzpozostałościamispołeczeństwatradycyjnego.
Doświadczeniepokazujejednak,żeniestałsięonrealnąkonkurencjądlasystemu
kapitalistycznego,dlategotrudnogotraktowaćjakopunktodniesienia.Jakmówi
JadwigaStaniszkis:Dzjednejstronysocjalizmjestpozorem,(ł)gdyżstanowi
równocześnieunaocznienieniemożnościrealizacjiideologicznejrzeczywistości
założeniowejiniemożnościpowstaniawsocjalizmiefunkcjonalnychekwiwalentów
rozwiązańkapitalistycznych”(Staniszkis1989,s.9–10).Ztychmiędzyinnymi
powodówtawersjanowoczesnościniejestprzedmiotemanalizywtejmonografii.
Interesujemniebowiemrealnyidominującywzorzecnowoczesności,stanowiący
zasadniczyrysnajbardziejrozwiniętychspołeczeństw.
1020Utowarowieniei„stalowaklatka”
Chcącpisaćospołeczeństwienowoczesnym,jegocechachiwłaściwychmu
procesach,należałobysięgnąćdodorobkuwszystkichtwórcówiklasykówsocjologii.
Ichrefleksjanadnowoczesnościądałaimpulsdopowstaniasocjologii,byławyrazem
dążeniadopoznaniamechanizmówrządzącychżyciemspołecznymiformułowania
prawnajegotemat.Niematujednakanimiejsca,anipotrzebysięganiadotak
szerokiegoidoskonaleznanegodorobkuklasycznejsocjologii,choćbydowielce
wymownychiklarownych,biegunowychopisównowoczesnościstawianejwopo-
zycjidospołeczeństwatradycyjnegozaproponowanychchociażbyprzezHerberta
Spencera,EmilaDurkheimaczyFerdynandaTönniesa.Proponowanerozważania
zostanąwtympodrozdzialezawężonedotychwątków,którepokazująrdzeńno-
woczesności.Drugimelementemprzewodnimbędzieakcentowaniezróżnąmocą,
nazwijmyto,czynnikówdeterminującychwspółczesnespołeczeństwo.Większa
uwagazostaniepoświęconaczynnikomkulturowymkształtującymżyciespołeczne.
Uzasadnieniemtakiejścieżkirozważańjesttkwiącyuźródełanalizspołeczeństwa
nowoczesnegospóroto,czypodstawakształtującażyciespołecznemacharak-
termaterialny,czykulturowy.Genezątegosporusądwaklasyczneinajbardziej
wpływowestanowiskateoretyczne:pierwszesformułowaneprzezKarolaMarksa,
drugieprzezMaxaWebera.
Dorobkiemteoretycznym,któryistotniezaważyłnapostrzeganiunowoczes-
ności,szczególniejejprzyszłychemanacji,byłatwórczośćMarksa.Należyjednak
dodać,żewdużymstopniupozostawałaonapodwpływemfilozofiiGeorgaHegla,
odktóregoMarkszaczerpnąłniektórepojęcia,czyniącjepodstawąswojegouni-
wersalnegosystemuwyjaśniającegomechanizmyfunkcjonowaniaspołeczeństwa.
Dopojęćtychnależałyprzedewszystkimalienacjaiurzeczowienie(reifikacja),
atakżekwestiarozwiązywaniasprzeczności.Możnapowiedzieć,żedwapierwsze
pojęciazostaływykorzystaneprzezMarksawjegorozważaniachopisujących
poziommikrospołecznyizmaterializowałysięwpostaciteoriiistotygatunkowej
człowiekaiteoriialienacji.Zkoleirozwiązywaniesprzecznościpobrzmiewawteorii
25
