Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.UtowarowienieiDstalowaklatka”
uzyskanieodpowiedzinapytanieosensżycia,corodzirozczarowanie.Opowiedzenie
siępostronienauki,itymsamympodważeniereligijnegosensuporządkurzeczy,
oznaczaodrzuceniemyśleniaonimjakoobycieposiadającymwewnętrznyład.
JakmówiWeber,Dzaabsorbowanieczłowiekazewnętrznymiiwewnętrznymi
sprawamikulturowegokosmosucorazbardziejredukowałoprawdopodobieństwo
wchłonięciaprzezjednostkęcałejkulturylubtego,cowniejnajbardziejistotne;
tymsamymcorazmniejprawdopodobnymdlapojedynczegoczłowiekastawałsię
jakikolwiekziemskisens«kultury»lubdążeniadoniej.Pojedynczyczłowieknie
mierzyłoczywiście«kultury»ilościązagarniętychprzezniego«dóbrkultury»,lecz
dokonywałprzemyślanejichselekcji.Niemiałjednakżadnejgwarancji,żesensowne
zakończenietakiejselekcjizbiegniesię«przypadkowo»zchwiląjegośmierci.(ł)
równieżsłużbawimieniudóbrkulturystajesiębezsensownąpogoniązacelami,
któresąbezwartości,aponadtosprzecznewsobieiantagonistycznewobecinnych
celów”(Weber2004,s.129).
JakijestzatemobraznowoczesnościskonstruowanyprzezWeberawjego
obszernychiszczegółowychanalizach?Naplanpierwszyzdecydowaniewysuwa
sięprocesracjonalizacji,który,choćmaźródławwymiarachkulturowymiosobo-
wościowym,wywołujeskutkiwewszystkichobszarachżyciazbiorowego.Skutki
tetworząpaletęcech,któremoglibyśmyprzypisaćnowoczesnościzpodziałemna
wymiary:społeczny,kulturowy,ekonomiczny,politycznyiosobowościowy.Dozbioru
tegonależąmiędzyinnymiwwymiarzespołecznym:dominującywspołeczeństwie
celoworacjonalnycharakterdziałań;pozycjespołeczneosiągane,anieprzypisane,
indywidualizmiwolnośćjednostki.Wwymiarzekulturowym:naukowereguły
poznawaniaświata,nacisknarozwójtechnikipoprzezwykorzystanieempirycz-
nejwiedzynaukowej,Dodczarowanie”świataipostrzeganiegojakomechanizmu
przyczynowego,autonomizacjasztukiiestetyki.Wwymiarzeekonomicznym:
kapitalistycznaformagospodarowaniaopartanaprywatnejwłasnościśrodków
produkcji,podzialepracyiswobodzieprzemieszczaniasięsiłyroboczej,której
podstawowąformąorganizacyjnąjestzbiurokratyzowane,opartenaracjonalnej
kalkulacjiprzedsiębiorstwoorazrynekjakonieograniczonenarzędziewymiany.
Wsferzepolitycznej:panowanielegalne,biurokracjajakoformacentralizacjiwładzy
izarządzaniazbiorowościami,dominacjaprawastanowionegozorientowanegona
kooperację,demokratycznysystemsprawowaniawładzy.Nacechyosobowościowe
będąsięskładały:indywidualizm,planowanieikierowaniewłasnymżyciem,nie-
zależność,dążeniedoosiągnięciasukcesumaterialnego.
Tenkatalogcechmożemywyspecyfikowaćjakoobiektywnewłasnościnowo-
czesności,którejrozwójmożliwyjestjedyniewobrębiegospodarkikapitalistycznej
inowoczesnegopaństwa.Należałobydoniegododaćrównież,nazwijmyto,uboczne
skutkinowoczesności,wpostaciopisanejjużutratywolnościprzezjednostkiipoja-
wiającegosiępoczuciabrakusensownychpodstawporządkuświata,cojestwyrazem
swegorodzajupesymizmuWeberawobecpóźniejszejfazynowoczesności.DTadruga
35
