Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
PieśńospustoszeniuPodolaJ.Kochanowskiegopełniłarolę
wzorcadlapobudek,częstocytowanaiparafrazowana.„Sarmato!
Ocknijsięizetrzyjsenzoczugnuśny,chwyćzaorężiruszajna
wroga”–wołałpoetawOrfeuszusarmackim.Spopularyzowałje
królewskikaznodziejaP.Skarga,dodającodwagiiochotydowalki
znieprzyjaciółmiKrzyżaŚwiętego.Przypominałyoneszlachec-
kim„domakomignusom”chlubnewiktorieZamoyskiegoiŻół-
kiewskiego,kiedytomałagarstkażołnierzygromiłachmaryTa-
tarównaUkrainiealbobohaterskoginęławzgiełkuihukudział,
pławiącsięwkałużachkrwi.A.Rożniatowskiułożyłpobudkępo-
pierającąwojnęzMoskwą,wktórejsamuczestniczył,przedsta-
wiajączwycięskąbitwęoSmoleńsk,wzięciedoniewolicaraSzuj-
skiegoizdobycieKremla.S.Witkowskizacząłlamento-pobudkę
odopisuklęskicecorskiej,wizerunkunieszczęśliwejPolski,„pła-
czorodnej,skamieniałejNiobe”,iżbynakońcumocnowybrzmiało
dramatycznepytanie:„CzyliwastonieruszyomężniLechowie!”
ObajwierzyliwlechijskieanimuszeiwalecznesercaSarmatów,
którzypotrafiąwalczyćiginąćzaOjczyznę.
KlęskiponiesionepowybuchupowstaniaChmielnickiegoprze-
raziłypisarzyniemogącychpojąć,że„chłopstwotakgrubeipod-
łe”zadałoRzeczypospolitejtylestratisprowadziłonanaródMar-
sowytylewstydu.S.Twardowskiukazałtchórzliwychuciekinie-
rówpiławieckich,którychniezatrzymałanawetWisła;ponaganie
zagrzewałdopomsty,dodając„darskości,męstwaiferworu”.Do
odwetunawoływałwszystkiestanyW.Potocki,duchowieństwo,
kupcówirzemieślników,OrmianiŻydów:„ruszciekabzy,pókije
wamKozacyniewytrzęsąztrzosów”.W.KochowskiwHejnale...
skiemuR.P.1611zprostaszczerzenapisana(1612);Sz.Starowolski,Pobud-
kaalborada...;M.Chabielski,Pobudkanarodomchrześcijańskim...napod-
niesieniewojny...przeciwkonieprzyjacielowiKrzyżaŚwiętego...przydanyjest
sposóbobrony...iwierszemwyznanieniewymownegodobrodziejstwaBożego
(1615);M.Żołęcki,Pobudkaabonapominaniewzbudzająceżołnierzakoron-
negodopotrzebyzTurkami(1621);S.Witkowski,Pobudkaludzirycerskich
przeznawałnośćpogańskąwmałejkupie,zżałościąchrześcijaństwaznie-
sionych.Kuczułościiprzestrodzedalszejwojnytureckiejpanomchrześcijań-
skimnowouczyniona(1621);J.K.Dachnowski,Trąbanarozpruszonychdo
obozuprzeciwKozakom(1648);S.Twardowski,Pobudkawychodzącemuwoj-
skupodOłyką...(1649);W.Potocki,Ekscytarzcodziennysynówkoronnych
(1649);W.Kochowski,HejnałutrapionejKoroniePolskiej,(Idem:)Niepróżnu-
jącepróżnowanie...(1674);Anonim,Ocknijsię,Lechu...(1672–jejwersjept.:
PieśńnazdobycieKamieńcaiPodolaprzezTurkówwroku1672...;Żałosny
ApollonieczułychPolakówdołezpobudzanadzgubąPodolaiUkrainy...).
43
