Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Przesłankidoemancypacjipsychologii
pamięćmechaniczną(mécanique),wyobrażeniową(représentative)
iczuciową(sensitive)(Thirion,2005)l
ArthurSchopenhauer(1788-1860)zajmowałsię,podobniejakKant,
poznaniemludzkimlJegoideedziśjednoznaczniekojarzone:nZawdz-
czamySchopenhauerowipewienważnyelementwmyśliwspółczesnej,
amianowicieprzywróceniedoznaczenia-woli”(Brett,1953/1969,sl512)l
Wolajestuniwersalna,leżyupodstawwszystkichzjawisk,zarówno
wświecieżywym,jakimartwymlWszystkojestjejwyrazemlŚlepawola
światajestwczłowiekuwoląświadomą,wynikającązpoznania,kierującą
rozumemlWoladecydujeoludzkimżyciulSchopenhauerowskaideapry-
matuwolibywaporównywanadotezyonaczelnymmiejsculibidowroz-
wojuczłowieka,którąodnajdujemywteoriiFreudalPoglądySchopenhau-
erawpłynęłyteżnaWundtaijegoujęcieapercepcjil
NametodzieintrospekcjiopierałsięJohannFriedrichHerbart(1776-
1841),niemieckifilozof,psychologipionierpedagogikinaukowej12l
JegopoglądybardzoprostoująłBogdanNawroczyński:
HerbartowskiepojęcieduszybyłorzeczywiściefikcjąlAletafikcjawywarłasil-
nywpływnaHerbartowskąpsychologięlDwiegłównewyniknęłyzniejkon-
sekwencje:1)żeniemażadnychdziedzicznychlubnabytychdyspozycjipsy-
chicznych,awięcnaprzykładinstynktów,2)żecałeżyciepsychicznepowstaje
zwyobrażeń(Nawroczyński,1987,sl344)l
Herbartbyłautoremnmechanikiwyobrażeń”lPrzezpojęciewyobra-
żenia(Vorstellung)rozumiałonświadomylubnieuświadomionyśladpo
spostrzeżeniulWyobrażeniemadwiecechy:nasilenieiczasichuświada-
mianialWyobrażeniastająsięsiłami,oddziałującnasiebie,przeciwsta-
wiającsięsobieistarającsięutrzymaćjaknajdłużejwpoluświadomościl
Słabewyobrażeniaustępująmiejscamocnym:
wyobrażeniawduszy[ł]zderzająsięzesobąjakkulezkościsłoniowejnastole
bilardowym,przyczymbądźjednocałkowiciewypieradrugiezeświadomo-
ścinpodprógświadomości”,bądźteżwypierajetylkozogniskaświadomości,
awtedyonosięprzyćmiewa”(tamże,sl345)l
33