Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dalhousie,zdobywcaimodernizator,przychodziłzaśnieznanywcześniejwIndiach
CharlesJohnCanning,znanyjakohrabia(earl)Canning.Niedługopoprzyjeździena
subkontynent(niebyłtamnigdywcześniej)musiałstawićczołanajwiększemuwyzwaniu,
jakiestanęłoprzedBrytyjczykamiwdotychczasowejhistoriiichpanowaniawIndiach.
1.2.WIELKIEPOWSTANIE1857R.
W1857r.wpółnocnychIndiachwybuchłopowstanieprzeciwkowładzybrytyjskiej.
Dodziśtrwająspory,jaknależynazywaćto,cosięwówczasstało.Nazwanajczęściej
spotykanawjęzykupolskimbrzmi:Dpowstaniesipajów”ijestdośćswobodnymtłuma-
czeniemangielskiegosepoymutiny,przyczymmutinytobuntżołnierzy,codośćtrudno
oddaćwjęzykupolskim.Sipaj(ang.sepoy)oznaczażołnierzaindyjskiegowsłużbiebry-
tyjskiej.Słowotowywodzisięzjęzykaurdu-sipahtożołnierz.
ZwrotDbuntsipajów”wdużymstopniufałszujerzeczywistość.Nietylkożołnierze
służącyEICstanęlibowiemdowalki.Wydarzenia1857r.trudnoteżnazwaćsłowem
Dbunt”(mutiny),ponieważmiałyonedużowiększyzakres.Wjęzykupolskimdobrym
odpowiednikiemjestsłowoDpowstanie”,gdyżpowstańcymielizarównodośćjasnecele,
jakizalążkiprogramupolitycznego,którymógłbyzostaćwdrożonywprzypadkuzwycię-
stwa.SepoymutinybyłowygodnymdlaówczesnychBrytyjczykówuproszczeniem,pod-
kreśleniemograniczonegocharakterupowstaniairzekomegobrakucelówiprogramu.
WurduczęstoużywasięnazwyDwojnaoniepodległośćIndii”(Dźang-e-azadi-e-
Hind),corównieżjestuproszczeniemizafałszowaniemrzeczywistości,noszącymewi-
dentnieideologicznecechy.Podobniemasięsprawazokreśleniemstosowanymwhindi:
Dpierwszaindyjskawojnaoniepodległość”(prathambhartijasłatantrasangram).Nazwy
wurduihindisugerują,jakobybyłatowalkacałejludnościindyjskiejzokupantem.Nie
jesttodokońcaprawdą,gdyżbezpomocyzestronyczęściIndusówBrytyjczycynie
mielibyżadnychszansnawygranietejwojny.
Biorącpoduwagęwszystkopowyższe,należystwierdzić,iżnajbardziejadekwat-
nymokreśleniemjestDWielkiePowstanie”.SłowoDpowstanie”wjęzykupolskimużywa-
nejestprzedewszystkimdonazwaniapolskichzbrojnychruchówniepodległościowych
zXVIII-XXw.skierowanychprzeciwkozaborcomiokupantom.Wszystkieonebyły
świadomąinieprzypadkowąwalkąoniepodległośćojczyzny.Wprzypadkukażdego
zpolskichpowstańpojawialisięprzywódcy,tworzoneadhocwojskoorazdługofalowy
programpolityczny,zawierającyczęstoistotnepostulatyspołeczne.PolskihistorykJan
KieniewiczużywapojęciaDpowstanie”bezżadnegookreślenia
52
.Czescybadaczenato-
miastpisząoDwielkimindyjskimpowstaniu”(velkéindicképovstání)
53
,copodkreśla,ra-
czejniesłusznie,narodowycharakterwalk.NazwaDWielkiePowstanie”wydajesięzatem
najbardziejadekwatna.
52
J.Kieniewicz,HistoriaIndii,Wrocław1980,s.608-626.
53
J.Strnad,J.Filipský,J.Holman,S.Vavroušková,DějinyIndie,Praha2008,s.720-733.
38
