Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSURZDdzHQiH
hasłaautonomiinarodowejikulturalnej.Będącugrupowaniemsyjonistycznym,uzna-
wałajednakświeckąkulturę,tworzonąwjidysz.Naprzykładpopieraławystępyte-
atralnewtymjęzykuwKrakowie(przedstawieniaamatorskie,gościnnewystępyłódz-
kiejtrupyAbeKompaniejcaw1921r.iin.).Nale*ałdoniejkrytykidziałaczteatralny
Moj*eszKanfer.Wgrudniu1920r.doszłodopodziałunaPrawicę(współdziałającą
zsyjonistami,nale*ącądoMiędzynarodówkiSocjalistycznej)iLewicę(współpracują-
cązkomunistami).Większośćaktywistów,zJózefemMarguliesem,przeszładoLewi-
cy,któraprzejęłatak*em.in.StowarzyszenieÄStrzechaRobotnicza´,patronujące
przedstawieniomamatorskimwjidysz.WśróddokumentówStarostwaGrodzkiego
Krakowskiegoz1920r.zachowałsiębiletnaprzedstawieniesztukiJakubaGordina
'zikiczłowiek>'erwildermencz]25IVwsaliÄArbeiterheim´(ul.Św.Gertrudy27)
wwykonaniuorganizacjiÄJugent´zPodgórza
15.NazwiskaczołowychdziałaczyPra-
wicy.NaftalegoBirnhacka(członkaÄTeaterGezelszaft´)iBeniaminaKohnatak*e
znajdujemynapodaniachdowładzzprośbąopozwolenienaurządzenieró*nychim-
prezjidyszowych.Organizowałyjem.in.StowarzyszenieŻydowskichHandlarzy
iRobotnikówÄAchdus´>hebr.ÄBraterstwo´]orazZwiązekRobotnikówNiefacho-
wych.Topierwsze1IV1922r.wystawiłozpowodzeniemwkinieÄNowości´
(ul.Starowiślna21)sztukęHerszaDawidaNombergaRodzinI>Miszpoche]
16.Wprzed-
stawieniuwzięliudziałm.in.przyszlizawodowiaktorzyKTŻRunaWellnerowa,Zyg-
muntBaderiSamuelLejbWohlmut.
AleobrazÄpolitycznegoKrakowa´byłbyniekompletnybezchoćbywzmianki
owystąpieniachantysemickich.Pośrednio,poprzezwpływna*ycieidochodyŻydów
oraznaatmosferęwmieście,oddziałałyonetak*enafunkcjonowaniescenyjidysz.
W1919r.(6i7VI)doszłodozamieszek,połączonychzrabowaniemsklepówieksce-
samianty*ydowskimiopodło*uekonomicznym.Uczestniczyliwnich*ołnierzenie-
dawnoprzybyłejdoKrakowaarmiigen.JózefaHallera.Zginęłajednaosoba,awśród
200rannychznale(lisięcywile,hallerczycy,atak*eoficerowiefrancuscysłu*ący
wtymoddziale.
Latem1920poczuciezagro*enia,wywołaneniepowodzeniamiwwojniepolsko-
-bolszewickiej,wpołączeniuznastrojamipodnieceniaipogłoskamioszczególnej
aktywnościÄagentówsowieckich´doprowadziłodorepresji,skierowanychprzeciwko
przywódcomkrakowskiegoÄBundu´.Poprzeprowadzeniurewizjiwlokalupartii
aresztowanoiosadzonowobozieinternowanychwDąbium.in.przyszłychdziałaczy
ŻydowskiegoTowarzystwaTeatralnegoHenrykaSchreibera,MichałaSchuldenfreia
iLeonaFeinera.
W1923r.doszłowmieściedoseriitajemniczychzamachów.wpobli*udomu
rektora
UJ
Władysława
Natansona
(20IV),
w
hotelu
Abrahama
Kellera
(ul.Krakowska),wktórymznajdowałsięlokalÄBundu´i*ydowskichzwiązkówza-
wodowych(5V),anastępniewdrukarniiredakcjisyjonistycznegoÄNowegoDzienni-
35
Zob.biletnaprzedstawieniesztuki'erwildermencz,ArchiwumPaństwowewKrakowie,IIoddział,
aktaStarostwaGrodzkiegoKrakowskiego,sygn.StGKr330.
Informacjaoocenzurowaniutegodramatu-zob.SkorowidzsztukteItrIlnychocenzurowInych
1893-1939,ArchiwumPaństwowewKrakowie,IIoddział,aktaStarostwaGrodzkiegoKrakowskiego,
sygn.StGKr344(rok1922,pozycja11).Prośbaopozwolenienaodegraniesztuki-zob.ArchiwumPań-
stwowewKrakowie,IIoddział,aktaStarostwaGrodzkiegoKrakowskiego,sygn.StGKr331.Ospektaklu
tymzob.wrozdzialePowstInieidziIłIlnośćTowIrzystwIÄ.rIkowskiTeItr)ydowski´(*ezelszIftÄ.ro-
kewerJidiszTeIter´).
