Kryminologia. Teoria i praktyka

Piotr Chomczyński, Przemysław Frąckowiak, Dagmara Woźniakowska

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-23539-0

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.175

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

844

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Chomczyński, Piotr; Frąckowiak, Przemysław; Woźniakowska, Dagmara. Kryminologia. Teoria i praktyka. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2024, 844 s. ISBN 978-83-01-23539-0, doi: https://doi.org/10.53271/2023.175

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Chomczyński, P.

A1 Frąckowiak, P.

A1 Woźniakowska, D.

T1 Kryminologia. Teoria i praktyka

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2024

SN 978-83-01-23539-0

DOI https://doi.org/10.53271/2023.175

Bibliografia BibTex:

@Book{ 305723, author = "Chomczyński, Piotr and Frąckowiak, Przemysław and Woźniakowska, Dagmara", editor = "", title = "Kryminologia. Teoria i praktyka", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2024", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-23539-0", doi = "https://doi.org/10.53271/2023.175" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Chomczyński, Piotr

AU - Frąckowiak, Przemysław

AU - Woźniakowska, Dagmara

ED -

TI - Kryminologia. Teoria i praktyka

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2024

SN - 978-83-01-23539-0

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2023.175

Netografia (standard APA):

Chomczyński, Piotr; Frąckowiak, Przemysław; Woźniakowska, Dagmara. Kryminologia. Teoria i praktyka [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2024 [dostęp: 24 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/kryminologia-teoria-i-praktyka-piotr-chomczynski-przemyslaw-305723. doi: https://doi.org/10.53271/2023.175

Czyny skierowane przeciwko mieniu, zdrowiu i życiu innych, a także przyrodzie, są stare jak cywilizacja i rozpowszechnione jak ona. Stały się przyczyną powstania norm prawnych, których przekraczanie określamy dziś jako przestępczość. Kryminologia ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-23539-0

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.175

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2024

Liczba stron:

844

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa24
Wstęp26
Część I. Teorie kryminologiczne28
1.1. Pojęcie kryminologii i jej przedmioty30
Rozdział 1. Czym jest kryminologia? – Dominik Wzorek, Dagmara Woźniakowska30
1.1.1. Przestępstwo jako przedmiot kryminologii32
1.1.2. Przestępczość jako przedmiot kryminologii32
1.1.3. Przestępca jako przedmiot kryminologii33
1.1.4. Ofiara jako przedmiot kryminologii33
1.1.5. Instytucje i mechanizmy kontrolne33
1.2. Związki kryminologii z innymi naukami34
1.3. Nurty w kryminologii35
1.3.1. Kryminologia klasyczna i neoklasyczna36
1.3.2. Kryminologia pozytywistyczna36
1.3.3. Kryminologia krytyczna37
1.3.4. T eorie zintegrowane i dyfuzja nurtów38
1.4. Działy kryminologii38
1.4.1. Kryminologia teoretyczna i kryminologia empiryczna38
1.4.2. Fenomenologia, etiologia i prewencja przestępczości39
2.1. Podstawowe założenia pozytywizmu44
Rozdział 2. Nurt kryminologii pozytywistycznej – Jan Widacki44
2.2. Kierunek biopsychologiczny nurtu pozytywistycznego45
2.2.1. Prepozytywistyczne podejście do przyczyn przestępczości45
2.2.2. Cesare Lombroso i włoska szkoła antropologiczna oraz jej krytyka47
2.2.3. Znaczenie Lombrosa i jego teorii w historii kryminologii48
2.2.4. Późny pozytywistyczny nurt biologiczny49
2.3. Kierunek socjologiczny nurtu pozytywistycznego50
2.3.1. Alexandre Lacassagne, Gabriel Tarde, Émile Durkheim – nieformalna „szkoła francuska”50
2.3.2. Socjologiczna orientacja w filozofii prawa karnego52
2.4. Natura czy wychowanie? Koncepcja multikauzalizmu53
2.5. Socjologiczny pozytywizm amerykański. Szkoła chicagowska55
2.6. Kryminologia postpozytywistyczna w paradygmacie szkoły chicagowskiej57
2.6.1. Teoria zróżnicowanych powiązań i koncepcja white collar crime57
2.6.2. Teoria dezorganizacji społecznej Thomasa–Znanieckiego58
2.6.3. Teoria anomii Roberta Mertona – Jan Widacki, Piotr Chomczyński59
2.6.4. Teoria podkultury przestępczej Alberta Cohena61
2.6.5. Koncepcja kultury klas niższych Waltera Millera – Dagmara Woźniakowska62
2.6.6. Teoria neutralizacji Davida Matzy i Greshama Sykesa i teoria dryfu63
2.6.7. Teorie kontroli społecznej64
3.1. Wprowadzenie – kryminologia klasyczna72
Rozdział 3. Kryminologia klasyczna, neoklasyczna i nurty pokrewne – Krzysztof Krajewski72
3.2. Pojęcie nurtu neoklasycznego74
3.3. Krytyka pozytywistycznych koncepcji kryminalnopolitycznych przez nurt neoklasyczny75
3.4. Implikacje neoklasycznych i konserwatywnych koncepcji w kryminologii dla polityki kryminalnej80
3.5. Podsumowanie84
4.1. Wprowadzenie86
Rozdział 4. Nurty krytyczne we współczesnej kryminologii – Magdalena Grzyb, Krzysztof Krajewski86
4.2. Teoria naznaczania społecznego87
4.2.1. Warstwa psychologiczna teorii naznaczania społecznego87
4.2.2. Warstwa socjologiczna teorii naznaczania społecznego91
4.2.3. Przedmiot badań kryminologicznych w świetle teorii naznaczania społecznego93
4.3. Problematyka konfliktu społecznego w socjologii i jej znaczenie dla kryminologii93
4.3.1. Prekursorskie ujęcia konfliktowe w ramach kryminologii95
4.3.2. Dwie wersje analizy konfliktowej we współczesnej kryminologii96
4.4. Kryminologia konfliktowa – ujęcie amerykańskie97
4.5. Kryminologia krytyczna – ujęcie brytyjskie99
4.6. Władza, wiedza i kara – Michel Foucault100
4.7. Kultura kontroli późnej nowoczesności – David Garland101
5.1. Wprowadzenie104
5.2. Nowe kierunki w kryminologii – Magdalena Grzyb, Edyta Drzazga104
5.2.1. Kryminologia feministyczna104
Rozdział 5. Nurty kryminologii współczesnej – Magdalena Grzyb, Edyta Drzazga, Justyna Włodarczyk-Madejska, Dominik Wzorek, Piotr Chomczyński, Mariusz Sztuka104
5.2.2. Kryminologiczne studia nad męskością106
5.2.3. Kryminologia narracyjna107
5.2.4. Kryminologia pokoju108
5.2.5. Kryminologia skazanych109
5.2.6. Kryminologia administracyjna i kryminologia publiczna110
5.2.7. Kryminologia eksperymentalna110
5.2.8. Kryminologia kulturowa111
5.2.9. Kryminologia postmodernistyczna112
5.3. Badania karier kryminalnych – Justyna Włodarczyk-Madejska, Dominik Wzorek113
5.3.1. Geneza i założenia life-course criminology113
5.3.2. Teorie wpisujące się w nurt life-course criminology114
5.3.3. Pytania stawiane w ramach badań w nurcie life-course criminology115
5.4. Koncepcja trajektorii kolektywnej – Piotr Chomczyński117
5.4.1. Założenia koncepcji trajektorii kolektywnej117
5.4.2. Czym jest koncepcja kolektywnej trajektorii?118
5.4.3. Jak powstała koncepcja kolektywnej trajektorii?119
5.4.4. Ograniczenia koncepcji kolektywnej trajektorii120
5.5. Pozytywna kryminologia – Mariusz Sztuka121
5.5.1. Założenia centralne121
5.5.2. Źródła i inspiracje121
5.5.3. Pozytywna kryminologia jako wiedza praktyczna122
5.5.4. Komentarz krytyczny124
Część II. Fenomenologia kryminalna134
6.1. Zmiany rozmiarów przestępczości w czasie136
6.1.1. Dwudziestolecie międzywojenne136
Rozdział 6. Przestępczość w Polsce – Justyna Włodarczyk-Madejska, Paweł Ostaszewski136
6.1.2. Okres powojenny do końca lat 60. XX wieku137
6.1.3. Lata 70. XX wieku138
6.1.4. Lata 80. XX wieku138
6.1.5. Lata 90. XX wieku139
6.1.6. XXI wiek141
6.2. Terytorialne zróżnicowanie przestępczości141
6.3. Struktura przestępstw143
6.4. Sprawcy przestępstw144
7.1. Udział kobiet w ogóle przestępczości148
Rozdział 7. Przestępczość kobiet – Dagmara Woźniakowska148
7.2. Charakterystyka przestępczości kobiet151
7.2.1. Cechy charakterystyczne przestępczości kobiet151
7.2.2. Struktura przestępczości kobiet152
7.2.3. Kariery kryminalne kobiet155
7.3. Przyczyny przestępczości kobiet156
7.3.1. Teorie biologiczne156
7.3.2. Teorie psychologiczne157
7.3.3. Kobiety a agresja158
7.3.4. Teorie kontroli158
7.3.5. Teorie napięcia159
7.3.6. Teorie uczenia się zachowań przestępczych159
7.3.7. Teorie naznaczania społecznego160
7.3.8. Teorie emancypacji kobiet i zróżnicowanych ról społecznych160
7.3.9. Teoria przestępczości kobiet uwarunkowana płcią społeczno-kulturową (gender)161
7.4. Wymiar sprawiedliwości wobec kobiet162
8.1. Wprowadzenie do tematu i omówienie najważniejszych pojęć170
Rozdział 8. „Przestępczość” nieletnich – Justyna Włodarczyk-Madejska170
8.2. Model postępowania z nieletnimi w Polsce173
8.3. Zmiany rozmiarów przestępczości nieletnich w czasie174
8.4. Terytorialne zróżnicowanie przestępczości nieletnich178
8.5. Nieletni sprawcy przestępstw pod względem wieku i płci180
8.6. Struktura przestępczości nieletnich181
8.7. Reakcja na przestępczość nieletnich182
8.8. Rola czynników ryzyka i czynników ochronnych w przestępczości nieletnich186
9.1. Wprowadzenie192
Rozdział 9. Przestępczość przeciwko mieniu – Joanna Klimczak192
9.2. Przestępstwa przeciwko mieniu w prawie karnym193
9.3. Obraz statystyczny – zakres i struktura przestępstw przeciwko mieniu194
9.4. Etiologia przestępstw przeciwko mieniu – teorie kryminologiczne i motywacje198
9.5. Wybrane czyny przeciwko mieniu200
9.5.1. Kradzież i przywłaszczenie200
9.5.2. Kradzież z włamaniem201
9.5.3. Rozbój202
10.1. Wprowadzenie208
10.2. Miejsce przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu w strukturze przestępczości208
Rozdział 10. Przestępczość przeciwko życiu i zdrowiu – Ewa Habzda-Siwek208
10.3. Kategoryzacja przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu209
10.3.1. Zabójstwa209
10.3.2. Uszczerbki na zdrowiu211
10.3.3. Udział w bójce lub pobiciu211
10.3.4. Pozostałe przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu z rozdziału XIX Kodeksu karnego213
10.4. Rozmiary, struktura i dynamika przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu213
10.4.1. Zabójstwa215
10.4.2. Spowodowanie uszczerbku na zdrowiu217
10.4.3. Udział w bójce lub pobiciu219
10.4.4. Pozostałe przestępstwa z rozdziału XIX Kodeksu karnego221
10.5. Charakterystyka wybranych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz ich sprawców221
10.6. Specyfika przestępstwa dzieciobójstwa z art. 149 k.k226
10.7. Podsumowanie226
11.1. Zabójstwo pojedyncze a zabójstwo wielokrotne230
Rozdział 11. Zabójstwa wielokrotne – Małgorzata H. Kowalczyk230
11.2. Zabójstwa wielokrotne – rodzaje231
11.2.1. Zabójstwa masowe231
11.2.2. Zabójstwa rozproszone (spree killers)232
11.2.3. Zabójstwa terrorystyczne232
11.2.4. Zabójstwa na zlecenie (contract killing)233
11.2.5. Zabójstwa seryjne233
11.3. Podsumowanie240
12.1. Wprowadzenie244
Rozdział 12. Przemoc domowa – Joanna Główczewska244
12.2. Agresja i przemoc – trudności definicyjne245
12.2.1. Definicje przemocy246
12.2.2. Przemoc domowa – próba zdefiniowania pojęcia246
12.3. Koncepcje psychologiczne wyjaśniające powstawanie przemocy domowej249
12.3.1. Koncepcja cykliczności Lenore E. Walker249
12.3.2. Teoria społecznego uczenia się przemocy250
12.3.3. Teoria frustracji–agresji251
12.3.4. Poznawczy model neoasocjacjonizmu Leonarda Berkowitza252
12.3.5. Model holistyczny252
12.4. Rodzaje i formy przemocy domowej253
12.4.1. Przemoc fizyczna253
12.4.2. Przemoc psychiczna254
12.4.3. Przemoc seksualna255
12.5. Charakterystyka sprawców oraz konsekwencje doświadczania przemocy domowej256
13.1. Wprowadzenie262
Rozdział 13. Przestępstwa seksualne – Beata Pastwa-Wojciechowska, Małgorzata H. Kowalczyk262
13.2. Skala przestępczości seksualnej – od realnej oceny do ciemnej liczby263
13.3. Pojęcie przestępstwa seksualnego i jego penalizacja w prawie polskim263
13.4. Agresja i przemoc seksualna265
13.5. Charakterystyka wybranych kategorii przestępstw seksualnych266
13.5.1. Zgwałcenie jako problem kryminologiczny266
13.5.2. Przestępstwa seksualne wobec dzieci268
13.6. Etiologia przemocy seksualnej269
13.7. Sprawcy przestępstw seksualnych271
13.7.1. Mężczyźni w roli sprawców seksualnych271
13.7.2. Kobiety w roli sprawczyń seksualnych273
13.7.3. Terapia sprawców przestępstw seksualnych274
13.8. Ofiary przestępstw seksualnych275
14.1. Podstawowe mechanizmy ewolucji i konwergencji mediów w kontekście kryminologicznym284
Rozdział 14. Media a przestępczość i zachowania ryzykowne – Jacek Pyżalski, Natalia Walter284
14.2. Media jako stymulator i model zachowań przestępczych i dewiacyjnych288
14.2.1. Ryzyko nieodpowiedniego sposobu informowania o zachowaniach ryzykownych na przykładzie samobójstw289
14.2.2. Treści medialne ukazujące krzywdzenie innych jako przykład treści zawierających sceny przemocy291
14.2.3. Przemoc interaktywna – gry wideo292
14.3. Media jako nośnik informacji dotyczącej przestępczości, dewiacji i polityki kryminalnej państwa295
14.4. Media cyfrowe jako środowisko i narzędzie działalności przestępczej296
14.5. Pozytywny wymiar mediów w przeciwdziałaniu przestępczości i zachowaniom dewiacyjnym301
15.1. Pojęcie substancji psychoaktywnej308
Rozdział 15. Substancje psychoaktywne a przestępczość – Krzysztof Krajewski308
15.2. Właściwości substancji psychoaktywnych309
15.3. Klasyfikacje środków odurzających310
15.4. Relacje między używaniem substancji psychoaktywnych a przestępczością312
15.5. Teoretyczne ujęcie związków między substancjami psychoaktywnymi a przestępczością314
15.5.1. Wymiar psychofarmakologiczny314
15.5.2. Wymiar ekonomiczno-kompulsywny317
15.5.3. Wymiar systemowy318
15.5.4. Wymiar prohibicyjny319
15.6. Podsumowanie320
16.1. Pojęcia przestępczości gospodarczej i przestępstwa gospodarczego324
Rozdział 16. Przestępczość gospodarcza – Leszek Wilk324
16.2. Pojęcie prawa karnego gospodarczego jako instrumentu zwalczania przestępczości gospodarczej326
16.3. Typologia przestępstw gospodarczych327
16.4. Sposoby popełniania przestępstw gospodarczych328
16.5. Sprawcy przestępstw gospodarczych i pokrzywdzeni331
16.6. Wybrane przykłady przestępstw gospodarczych334
16.6.1. Oszustwa gospodarcze334
16.6.2. Korupcja gospodarcza335
16.6.3. Pranie brudnych pieniędzy335
17.1. Wprowadzenie338
Rozdział 17. Przestępstwa z nienawiści – Barbara Błońska338
17.2. Rodzaje przestępstw z nienawiści341
17.2.1. Mowa nienawiści341
17.2.2. Ataki fizyczne i werbalne motywowane nienawiścią343
17.2.3. Zbrodnie motywowane nienawiścią345
17.3. Katalog cech chronionych347
17.4. Ogólna kryminologiczna charakterystyka przestępstw z nienawiści349
17.5. Statystyczny obraz przestępczości z nienawiści w Polsce351
17.6. Przyczyny przestępstw z nienawiści354
17.6.1. Wyjaśnienia psychologiczne354
17.6.2. Wyjaśnienia odwołujące się do struktury społecznej357
17.6.3. E tiologia przestępczości motywowanej uprzedzeniami – podsumowanie360
17.7. Przestępstwa z nienawiści – dyskusja o potrzebie odrębnej polityki karnej360
17.7.1. Argumenty przeciwko wyróżnianiu uprzedzeń jako szczególnego motywu360
17.7.2. Argumenty za traktowaniem uprzedzeń jako motywacji szczególnej361
18.1. Wprowadzenie368
Rozdział 18. Terroryzm – Michał Piekarski368
18.2. Czym jest terroryzm?369
18.3. Motywy działania terrorystów372
18.4. Modus operandi sprawców zamachów terrorystycznych374
18.5. Jak się walczy z terrorystami?378
19.1. Migracje z perspektywy kryminologicznej382
Rozdział 19. Migracje a przestępczość – Witold Klaus382
19.2. Przestępczość migrantów – czy migranci i migrantki popełniają więcej przestępstw?384
19.3. Przestępstwa związane z przemieszczaniem się ludności388
19.4. Detencja i deportacja migrantów392
20.1. Wprowadzenie400
Rozdział 20. Zielona kryminologia – Magdalena Grzyb400
20.2. Geneza zielonej kryminologii i kryminologia krytyczna401
20.3. Teoretyczne podstawy zielonej kryminologii402
20.4. Zadania zielonej kryminologii404
20.5. Przestępstwa przeciwko środowisku405
20.5.1. Pierwotne i wtórne przestępstwa przeciwko środowisku405
20.5.2. „Kolorowe ekoprzestępstwa”407
20.5.3. Ponadnarodowy charakter ekoprzestępczości i kryminalizacja ekoprzestępstw408
20.6. Ekologiczne konflikty i rasizm środowiskowy410
20.7. Zakończenie412
21.1. Wprowadzenie i definicja414
Rozdział 21. Cyberprzestępczość – Adam Behan414
21.2. Historia cyberprzestępczości i jej ewolucja416
21.3. Jak i dlaczego dochodzi do ataków na systemy komputerowe417
21.3.1. Luki 0-day419
21.3.2. Hasła420
21.4. Kluczowe pojęcia422
21.4.1. Botnet422
21.4.2. Adres IP423
21.4.3. Virtual Private Network (VPN) i pandemia COVID-19423
21.4.4. Internet of Things (IoT), Internet Rzeczy424
21.4.5. Dark web, Tor (The Onion Router) i inne narzędzia anonimizacji424
21.4.6. Waluty wirtualne427
21.5. Rodzaje cyberprzestępstw i ataków429
21.5.1. Kradzież programów komputerowych429
21.5.2. Phishing430
21.5.3. Ransomware433
21.5.4. Distributed denial of service (DDoS)437
21.5.5. Jackpotting440
21.5.6. Ewolucja ataków441
21.6. Cyberwojna442
21.6.1. Stuxnet444
21.6.2. Cyberataki na Ukrainę445
21.6.3. Pegasus447
21.6.4. Inne przykłady cyberwojny448
21.6.5. Podsumowanie448
21.7. Aspekty prawne i kryminologiczne cyberprzestępczości449
21.7.1. Aspekty prawnokarne449
21.7.2. Aspekty prawnoprocesowe i dowodowe452
21.7.3. Kryminologia cyberprzestępczości453
21.7.4. Podsumowanie454
22.1. Wprowadzenie458
22.2. Pojęcie przestępczości drogowej i zagadnienia z tym związane458
Rozdział 22. Przestępczość drogowa – Piotr Gorzelańczyk458
22.3. Statystyczny obraz przestępczości drogowej459
22.4. Przyczyny przestępstw drogowych w Polsce461
22.5. Sposoby zapobiegania przestępczości drogowej462
23.1. Skala zjawiska samobójstw466
Rozdział 23. Kryminologiczne aspekty suicydologii – Beata Pastwa-Wojciechowska466
23.2. Mity na temat samobójstw467
23.3. Podejścia wyjaśniające zachowania samobójcze469
23.4. Przyczyny samobójstw471
23.5. Stan psychiczny osoby zagrożonej samobójstwem472
23.6. Predyktory samobójstw475
23.7. Klasyfikacja samobójstw476
23.7.1. Samobójstwo poagresyjne, zabójstwo suicydalne i samobójstwo rozszerzone477
23.7.2. E utanazja a samobójstwo wspomagane479
23.8. Samobójstwo jako problem kryminologiczny481
Część III. Wiktymologia, wiktymizacja i ofiary przestępstw – Dagmara Woźniakowska486
Rozdział 24. Wiktymologia jako nauka488
25.1. Nurty w wiktymologii490
25.2. Wiktymologia pozytywistyczna (konserwatywna)490
Rozdział 25. Nurty w wiktymologii490
25.2.1. Przyspieszenie przestępstwa przez ofiarę491
25.2.2. Model narażenia związany ze stylem życia491
25.2.3. Teoria działań rutynowych493
25.2.4. Teorie psychologiczne494
25.3. Wiktymologia radykalna497
25.4. Wiktymologia krytyczna498
25.4.1. Podejście feministyczne498
26.1. Ofiara idealna?502
26.2. Wiktymizacja pierwotna, wtórna i ponowna (powtórna)502
Rozdział 26. Ofiara przestępstwa502
26.3. Prawne definicje pojęcia ofiary przestępstwa504
26.4. Podatność wiktymizacyjna (wiktymność)505
26.5. Związki pomiędzy wiktymizacją oraz ubóstwem i wykluczeniem społecznym – Witold Klaus, Dagmara Woźniakowska507
26.5.1. Narażenie na stanie się ofiarą przestępstwa z powodu ubóstwa508
26.5.2. Ryzyko wiktymizacji osób wykluczonych z innych przyczyn niż ubóstwo509
26.6. Obwinianie ofiary (victim blaming)512
27.1. Efekt psychologiczny wiktymizacji516
27.1.1. Zaburzenie struktur poznawczych/wstrząs poznawczy516
Rozdział 27. Konsekwencje wiktymizacji516
27.1.2. Obwinianie się517
27.1.3. Porównywanie swoich doświadczeń z innymi, rozważanie hipotetycznych sytuacji517
27.1.4. Poszukiwanie sensu w tym, że było się ofiarą przestępstwa517
27.1.5. Postawa względem sprawcy518
27.2. Efekty emocjonalne wiktymizacji518
27.2.1. Strach/lęk518
27.2.2. Gniew518
27.2.3. Tłamszenie w sobie uczuć, wyrażanie negatywnych emocji519
27.3. Zespół stresu pourazowego519
27.4. Wpływ wiktymizacji na zmiany zachowania, zwyczaje520
27.5. Wpływ wiktymizacji na zdrowie fizyczne520
27.6. Finansowe skutki wiktymizacji521
27.7. Potrzeby osób pokrzywdzonych przestępstwem521
28.1. Dyrektywa 2012/29/UE ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw524
Rozdział 28. Pokrzywdzony w postępowaniu karnym524
28.1.1. Prawo do szacunku i wolność od dyskryminacji525
28.1.2. Ochrona przed wtórną i ponowną wiktymizacją, zastraszaniem i odwetem525
28.1.3. Najlepsze zabezpieczenie interesu dziecka525
28.1.4. Ofiary terroryzmu525
28.1.5. Przemoc na tle płciowym525
28.1.6. Przemoc w bliskich związkach526
28.1.7. Prawo do informacji i sprawczości526
28.1.8. Prawo do specjalistycznego wsparcia526
28.1.10. Indywidualne podejście, ochrona ofiar oraz uznanie ofiar o szczególnych potrzebach w zakresie ochrony527
28.1.9. Sprawiedliwość naprawcza527
28.1.11. Szkolenie urzędników, udział organizacji obywatelskich, gromadzenie danych statystycznych528
28.2. Rola i uprawnienia pokrzywdzonego w polskim postępowaniu karnym528
28.2.1. Prawo do informacji i tłumaczenia528
28.2.2. T ryby ścigania przestępstw529
28.2.3. Zgłoszenie zawiadomienia o przestępstwie i zaskarżenie decyzji o nieściganiu529
28.2.4. Prawo do złożenia wniosku o ściganie przestępstwa530
28.2.5. Prawa pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym531
28.2.6. Role pokrzywdzonego w postępowaniu przed sądem531
28.2.7. Prawo do pomocy prawnej534
28.2.8. Konsensualne sposoby zakończenia postępowania karnego535
28.2.9. Środki kompensacyjne535
28.2.10. Szczególne środki ochrony pokrzywdzonego536
28.3. Kompensata państwowa dla ofiar przestępstw537
29.1. Statystyki540
Rozdział 29. Rozmiary i pomiar wiktymizacji540
29.2. Badania wiktymizacyjne541
29.2.1. Badania wiktymizacyjne na świecie541
29.2.2. Badania wiktymizacyjne w Polsce542
29.2.3. Problemy związane z badaniami wiktymizacyjnymi543
29.2.4. Wyniki Ogólnopolskiego Badania Wiktymizacyjnego z lat 2019–2020544
29.3. Inne sposoby mierzenia wiktymizacji546
Rozdział 30. Lęk przed przestępczością550
Część IV. Zapobieganie przestępczości i reakcja na przestępczość554
31.1. Pojęcie populizmu penalnego556
Rozdział 31. Populizm penalny – Michalina Szafrańska556
31.2. Definicja i wskaźniki populizmu penalnego557
31.3. Populizm polityczny i społeczny557
31.4. Penalny populizm – płaszczyzna politycznych działań558
31.4.1. Proste rozwiązania skomplikowanych problemów558
31.4.2. Promocja medialna forsowanych rozwiązań561
31.4.3. Lekceważenie wiedzy eksperckiej561
31.5. Penalny populizm – płaszczyzna politycznej retoryki562
31.6. Konsekwencje populizmu penalnego564
32.1. Wprowadzenie570
32.2. Czym jest wykluczenie społeczne?570
Rozdział 32. Wykluczenie społeczne a przestępczość – Andrzej Kacprzak570
32.3. Wykluczenie społeczne a przestępczość573
32.3.1. Wykluczenie społeczne jako przyczyna przestępczości573
32.3.2. Wykluczenie społeczne jako skutek przestępczości575
32.3.3. Wykluczenie społeczne jako przyczyna recydywy576
32.4. Podsumowanie577
33.1. Polityka kryminalna, karna i penitencjarna586
Rozdział 33. Polityka kryminalna, karna, penitencjarna oraz kary kryminalne w Polsce – Katarzyna Witkowska-Rozpara586
33.2. Jak tworzyć dobrą politykę karną?587
33.2.1. Dlaczego uwzględnianie czynników tradycyjnych w budowaniu założeń polityki karnej jest ważne?587
33.2.2. Dlaczego nowe czynniki zyskują na znaczeniu?588
33.3. Kary i środki karne w Polsce589
33.4. Środki kompensacyjne i przepadek595
33.4.1. Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę595
33.5. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie596
33.6. Środki zabezpieczające599
33.7. Jakie kary orzekane są w Polsce?601
34.1. Wprowadzenie610
Rozdział 34. Sprawiedliwość naprawcza – Wojciech Zalewski610
34.2. Historia611
34.3. Sprawiedliwość naprawcza w świetle antropologii614
34.4. Wiktymologiczne, psychologiczne i socjologiczne tło sprawiedliwości naprawczej615
34.5. Krytyka retrybutywnego karania. Państwo jako złodziej konfliktów616
34.5. Formy sprawiedliwości naprawczej617
34.7. Sprawiedliwość naprawcza a prawo UE618
34.8. Kontrowersje wokół sprawiedliwości naprawczej619
34.9. Podsumowanie620
35.1. Pojęcie profilaktyki i jej zakres624
Rozdział 35. Profilaktyka przestępczości – Robert Opora624
35.2. Klasyfikacja metod zapobiegania przestępczości625
35.3. Sytuacyjne zapobieganie przestępczości626
35.3.1. Rola okoliczności w popełnianiu przestępstwa628
35.3.2. Jakie są zatem podstawy, by sądzić, że okazja jest przyczyną przestępstwa?628
35.3.3. Analiza krytyczna629
35.3.4. Czy zapobieganie sytuacyjne odwraca uwagę od pierwotnych przyczyn przestępczości?630
35.4. Profilaktyka przestępczości w perspektywie zaburzeń rozwoju630
35.4.1. Czynniki ryzyka i chroniące631
35.4.2. Indywidualne ścieżki rozwoju632
35.5. Profilaktyka skoncentrowana na lokalnej społeczności634
36.1. Pojęcie i zakres psychologii kryminologicznej – dylematy terminologiczne czy interdyscyplinarne644
Rozdział 36. Psychologia kryminologiczna czy psychologia w kryminologii – Beata Pastwa-Wojciechowska644
36.2. Psychologiczne koncepcje wyjaśniania zachowań przestępczych w kryminologii646
36.2.1. Koncepcje psychoanalityczne647
36.3. Teoria społecznego uczenia się648
36.4. Koncepcje poznawcze648
36.5. Koncepcja osobowości lub koncepcje osobowości przestępczej649
36.5.1. Teoria H. J. Eysencka650
36.5.2. Teoria osobowości przestępczej S. Yochelsona i S.E. Samenowa651
36.5.3. Koncepcja psychopatii651
36.5.4. Teoria deficytu podstawowych więzi uczuciowych652
36.5.5. Teorie nawiązujące do psychologii różnic indywidualnych652
36.6. Jak aplikować dorobek psychologii do kryminologii?653
37.1. Profilowanie na podstawie kryteriów rasowych658
Rozdział 37. Profilowanie na podstawie kryteriów rasowych w amerykańskim systemie sądownictwa karnego – Timothy Clark, Piotr Chomczyński658
37.2. Konsekwencje profilowania na podstawie kryteriów rasowych659
37.3. Historyczne korzenie profilowania na podstawie kryteriów rasowych a niewolnictwo660
37.4. Jak działa profilowanie rasowe?660
37.5. Konsekwencje profilowania na tle rasowym661
38.1. Historyczne i teoretyczne uwarunkowania probacji664
38.1.1. Geneza probacji w Anglii i Stanach Zjednoczonych664
Rozdział 38. Resocjalizacja w warunkach wolnościowych – Michał Szykut664
38.1.2. Rozwój idei probacji i jej teoretyczne podstawy665
38.2. Wymiary funkcjonowania kurateli sądowej w społeczeństwie obywatelskim667
38.3. Wykonywanie orzeczeń sądów w środowisku otwartym w Polsce669
38.3.1. Geneza kurateli sądowej w Polsce669
38.3.2. Wybrane formalnoprawne podstawy funkcjonowania kurateli sądowej w Polsce669
38.3.3. Sylwetka kandydata do zawodu kuratora sądowego w Polsce671
38.3.4. Zadania wykonywane przez kuratorów dla dorosłych w Polsce672
38.4. Zadania wykonywane przez kuratorów rodzinnych672
38.5. Podsumowanie673
39.1. Założenia i problemy resocjalizacji młodzieży w warunkach instytucjonalnych676
Rozdział 39. Instytucjonalna resocjalizacja nieletnich – Przemysław Frąckowiak676
39.2. Historyczne aspekty instytucjonalnej resocjalizacji nieletnich679
39.3. Założenia organizacyjne typowej instytucji resocjalizacyjnej dla nieletnich682
39.3.1. Struktura i funkcje typowego zakładu poprawczego686
39.4. Organizacja pracy resocjalizacyjnej w zakładzie poprawczym688
39.5. Typowe metody oddziaływań resocjalizacyjnych689
39.6. Efektywność oddziaływań resocjalizacyjnych w warunkach zakładu poprawczego690
40.1. Wprowadzenie696
Rozdział 40. Kara pozbawienia wolności – Kamil Miszewski, Andrzej Kacprzak696
40.2. System penitencjarny699
40.2.1. Areszty śledcze (AŚ)699
40.2.2. Zakłady karne (ZK)699
40.2.3. System wykonywania kary pozbawienia wolności700
40.2.4. System resocjalizacyjny700
40.3. Więzienie jako instytucja totalna701
40.4. Zjawisko prizonizacji701
40.5. Subkultura więzienna702
40.5.1. Źródła podkultury więziennej702
40.5.2. Hierarchia skazanych w „drugim życiu więziennym”703
40.6. Spór o zasadność stosowania kary pozbawienia wolności705
40.7. Zachowania ryzykowne osadzonych706
41.1. Miejsce opieki następczej w systemie resocjalizacji i zapobiegania przestępczości714
Rozdział 41. Opieka następcza – Renata Szczepanik714
41.2. Readaptacja i reintegracja społeczna717
41.2.1. Problemy adaptacyjne718
41.2.2. Problemy readaptacji społecznej w perspektywie recydywistów720
41.3. Działalność organizacji pozarządowych721
42.1. Wprowadzenie726
Rozdział 42. Praca socjalna a resocjalizacja i readaptacja społeczna – Przemysław Frąckowiak726
42.2. Założenia koncepcyjne pracy socjalnej, resocjalizacji i readaptacji społecznej727
42.2.1. Założenia koncepcyjne pracy socjalnej727
42.2.2. Główne założenia koncepcyjne współczesnej resocjalizacji728
42.2.3. Podstawowe założenia koncepcyjne readaptacji społecznej728
42.3. Metody pracy wykorzystywane w pracy socjalnej, resocjalizacji i readaptacji społecznej729
42.3.1. Wybrane metody oddziaływań w pracy socjalnej729
42.3.2. Wybrane metody oddziaływań resocjalizacyjnych731
42.3.3. Wybrane metody oddziaływań w ramach readaptacji społecznej732
42.4. Problemy i wyzwania dla pracy socjalnej, resocjalizacji i readaptacji społecznej733
Część V. Badania kryminologiczne738
43.1. Wprowadzenie740
Rozdział 43. Metody badań kryminologicznych w rozwoju historycznym – Jan Widacki740
43.2. Próby empirycznej weryfikacji hipotez dotyczących przyczyn przestępstwa w erze przedpozytywistycznej741
43.3. Pierwsze próby badania fenomenu przestępczości. Pierwsze zastosowania statystyki do badań kryminologicznych741
43.4. Metody socjologiczne w kryminologii743
43.5. Badania psychologiczne i biologiczne744
43.6. Metody badań w kryminologii krytycznej744
44.1. Dlaczego mierzyć przestępczość?748
44.2. Jak definiować przestępczość?748
Rozdział 44. Pomiar przestępczości – Janina Błachut748
44.3. Źródła danych o przestępczości750
44.3.1. Statystki kryminalne750
44.3.2. Gdzie szukać danych statystyk kryminalnych? – Paweł Ostaszewski, Justyna Włodarczyk-Madejska754
44.3.3. Badania sondażowe755
44.3.4. Gdzie szukać danych z badań sondażowych – Paweł Ostaszewski, Justyna Włodarczyk-Madejska758
44.4. Podsumowanie759
Rozdział 45. Badania jakościowe w kryminologii – Renata Szczepanik, Piotr Chomczyński762
45.1. Rodowód „kryminologii jakościowej”764
45.2. Współczesne badania jakościowe w kryminologii766
45.3. Metodologia badań jakościowych w trudnym terenie767
45.4. Badania karier kryminalnych768
45.5. Badania etnograficzne w kryminologii769
46.1. Wprowadzenie774
Rozdział 46. Etyka w badaniach kryminologicznych – Witold Klaus, Monika Szulecka, Justyna Włodarczyk-Madejska, Dagmara Woźniakowska774
46.2. Finansowanie badań i konflikt interesów775
46.3. Primum non nocere776
46.4. Wynagradzanie udziału w badaniach778
46.5. Analiza danych i upowszechnianie wyników badań kryminologicznych781
47.1. Wprowadzenie788
Rozdział 47. Prowadzenie badań kryminologicznych w nieprzyjaznym terenie – problemy etyczne – Andrzej Kacprzak, Kamil Miszewski788
47.2. Główne problemy etyczne związane z prowadzeniem badań w nieprzyjaznym terenie789
47.2.1. Świadoma zgoda789
47.2.2. Poufność790
47.2.3. Szkody i korzyści czego?791
47.2.4. Pomyślmy o innych badaczach792
47.3. Dyskusja: jak zatem badać?792
47.3.1. Każdy z nas chciałby dobrze wypaść792
47.3.2. Jestem badaczem czy stróżem prawa?793
47.3.3. Nie można szkodzić szkodnikowi?793
47.3.4. Kiedy można „spalić” teren?794
47.4. Podsumowanie795
Indeks rzeczowy800
Indeks nazwisk826
O Autorach838

2.Nurtkryminologiipozytywistycznej

zinternalizowanienormwyznawanychprzezosoby

najbliższe.Zakładał,żeczłowiekniebędziełamał

wyznawanychprzezniepodstawowychnormspo-

łecznych,ponieważnaraziłobygotonautratęich

zaufaniaimiłości.Emocjonalnyzwiązekzprawidłowo

zsocjalizowanymiosobamistajesięzatempodstawą

samokontroliwłasnegozachowania(tamże,s.19).

Kłopotztąteoriąpolegajednaknatym,żeHirschi

przyjmował,iżotoczeniespołecznejednostkibędzie

otoczeniemkonformistycznym,coprzecieżnieodnosi

sięwwieluprzypadkachdoosób,którepopełniają

czynyzabronione(Siemaszko,1993,s.237).

DrugaformawięziHirschiego,zaangażowa-

nie,jestbliskateoriiracjonalnegowyboruopraco-

wanejprzezRonaldaV.Clarke)aiMarcusaFelsona

(1993).Jejpodstawęstanowizałożenie,żenaruszenie

prawapowinnobyćpostrzeganejakoefektkalkulacji

sprawcy,którydecydujesięnanaruszenieprawa,

ponieważzjegoszacunkówwynika,iżprawdopodo-

bieństwoschwytania,anawetewentualnakarabędą

mniejszeniżkorzyściizyskpłynącyzprzestępstwa.

Naszalizostająpostawionedoświadczeniesprawcy

iwyznawaneprzezniegowartości,potrzebazdoby-

ciapieniędzy,to,dojakiegostopniajestchroniony

potencjalnyobiektataku,jakiejestzagrożeniekarą

orazjakduże–prawdopodobieństwoschwytania.

WswojejkoncepcjiClarkeiFelsonzakładają,że

PRZYWIĄZANIE

doosóbwyznających

wartościkonformistyczne

PRZEKONANIE

okonieczności

przestrzeganianorm

ZAABSORBOWANIE

bycietakzajętym,żeniestarcza

czasunadziałalnośćkonformistyczną

ZAANGAŻOWANIE

lękprzedutratązasobów,pozycji,

korzyściwraziepopełnienia

przestępstwa

sprawca,biorącpoduwagętewszystkieczynniki,

dokonujeracjonalnegowyboruswojegopostępowania.

Hirschipatrzynatenracjonalnywybórgłówniepod

kątempotencjalnejstratywprzypadkukonieczności

poniesieniakonsekwencjidokonanegoczynu.Tą

konsekwencjąjestnietylkokara,lecztakżeutrata:

prestiżu,szansnaprzyszłość,reputacji,posiadanych

dóbr(Hirschi,2002,s.21).Większośćosóbdobrze

osadzonychwspołeczeństwiebędzieracjonalnie

kalkulować,żestratydoznanewwynikupopełnienia

przestępstwaprzekraczająpłynącezniegokorzyści.

Rozumowanietoprowadzidouznaniafaktu,żedo

zachowańdewiacyjnychbędąbardziejskłonneosoby,

któreniemajązbytwieledostracenia,którychpozycja

wspołeczeństwiejeststosunkowoniskaiktórenie

zgromadziłyaniwysokiegokapitałuspołecznego,ani

dóbrmaterialnych(Siemaszko,1993,s.241).

TrzeciskładnikteoriiHirschiegotozaabsorbowanie,

którejestpochodnązaangażowania.Osobyprowadzące

konformistyczneżyciesąnimtakpochłonięte,że

najzwyczajniejniemajączasunadziałalnośćniekon-

formistyczną(Hirschi,2002,s.22).Skoncentrowanie

sięipoświęcenietakimaktywnościom,jaknauka

(iuczestnictwowzajęciachszkolnychczypozaszkol-

nych),praca,wychowywaniedzieci,wzmacniatakże

samodyscyplinę,którapomagaopieraćsięimpulsom

prowadzącymdozachowańdewiacyjnych.Natomiast

Reckless,Nyedostrzegateżrolękontroliwewnętrznej

jednostki,opartejnajejsumieniuipoczuciuwiny.

TeoriakontrolispołecznejTravisaHirschiego

DagmaraWoźniakowska

Jednąznajważniejszychteoriikontroliopracował

w1969rokuTravisHirschi(1935–2017),twierdząc

(Hirschi,2002,s.16),żedozachowańniezgodnych

zprawemdochodziwtedy,gdywięzijednostkize

społeczeństwemzostajązerwanelubosłabione(znowu

zatemmówimyobraku,tymrazemobrakuwięzi

zkonformistycznączęściąspołeczeństwa).Hirschi

uważał,żeczłowiekjestzwiązanyzespołeczeństwem

naczterysposoby:poprzezprzywiązanie(attache-

ment),zaangażowanie(commitment),zaabsorbowanie

(involvement)orazprzekonanie(belief)(ryc.2.13).

Mimożetakoncepcjamajuż50lat,jestona(wraz

zteoriąsamokontroliTravisaHirschiegoiMichaela

R.Gottfredsona)jednąznajczęściejtestowanych

wkryminologiiempirycznej.Wynikitychtestówsą

różne:pewneelementyteoriiokazująsięsilniejszeniż

inne(Newburn,2017,s.252),alewydajesię,żejestto

niezależneodpłciiwarunkówkulturowych(Özbay,

Özcan,2008,s.134–157).

Rycina2.13.Czterysposobypowiązaniajednostki

zespołeczeństwemwedługT.Hirschiego

Źródło:opracowaniewłasne.

Podstawowezałożeniekomponentuprzywiązania

mówi,żeczłowiekjestwrażliwynato,jakjestoce-

nianyprzezinnych.Hirschi(2002,s.16–19)odnosił

siętudosilnegozwiązkujednostkiznajbliższym

otoczeniem(przedewszystkimzrodziną)iakcentował

Brak wyników

Kryminologia. Teoria i praktyka

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra