Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ważnymczynnikiemprzeobrażeń,rewolucyjnych–jaksięokazałopodko-
niecXVIIIwieku–wsferzeładuinstytucjonalnego,byłaoczywiściedegradacja
ekonomicznaszlachtyiarystokracjiibogaceniesięczęścimieszczaństwa.Proces
industrializacji,zpowodówwspomnianychwyżej,dramatycznienasilonywwie-
kuXVIII,powodowałprzesunięciaczynnikówprodukcjizsektorapierwszegodo
drugiego,atymsamymbogaceniesięburżuazji.
Jednakczynnikamioogromnymznaczeniustałysięprawnebarierynapozio-
mieładuinstytucjonalnego,jakieutrudniałyrozwójprzemysłu,aprzedewszyst-
kiminstytucjonalneograniczenianiekontrolowanejekspansjirynkuikapitału.
Obokwalkiopewnewolnościosobisteipolityczne,właśniewwalceowolnyry-
nekwyrażałysięgłówneinteresyburżuazji.Byłtobodajjedenznajważniejszych
czynnikówrewolucjikapitalistycznej.Warunkiemtejwolnościokazałasięrów-
nośćpolitycznamiędzystanemtrzecimistanamiwyższymi.Braterstwoprzydało
siędoporuszeniamasubogiegolududoczynurewolucyjnego.
2.IndustrializmXIXipołowyXXwieku
(do1945roku)–ewolucjakryzysu
RewolucjafrancuskazmieniłaznaczniesytuacjęwEuropie.Monarchie
ościenneobawiałysięzłegoprzykładu.Jużw1792rokuinterweniowałyAustria
iPrusy.RozpocząłsięburzliwyokresprzemianwsamejFrancjiiwojenzudzia-
łemFrancji,którezakończyłysiędopierow1815rokupodpisaniemtraktatu
pokojowegowynegocjowanegowParyżuinakongresiewiedeńskim.Kongresów
przyniósłsatysfakcjętym,którzyzwyciężyliBonapartego,powołałlubwzmocnił
istniejącewokółFrancjipaństwa,rozwiązałKonfederacjęReńską,pozostawiając
państwaniemieckiewrozdrobnieniu,przyznałRosjiniemałączęśćPolski.Ideą
przewodniąbyłoodtworzeniesytuacjisprzedrewolucji,costłumiłonakilkadzie-
siątlataspiracjewolnościowe,społeczneiniepodległościowewcałejEuropie.
Mimopostanowieńkongresuwiedeńskiego,wwynikuktórychwięcejniż
połowaEuropejczykówżyławmonarchiachabsolutnych,byłtojużzmierzchtych
ostatnich.Złożyłosięnatowieleczynników.Zapewnedofermentówiaspiracji
liberalnychwtymczasieprzyczyniłysięodkrycianaukoweiwynalazkitechniczne
XVIIIwieku,którychjeszczeintensywniejdokonywanowwiekuXIX,rozwój
przemysłubędącyrezultatemtychdokonań,rewolucjaagrarna,wzrostdemogra-
ficzny,azwłaszczazwiększeniesięliczebnościmieszkańcówmiast.Wnajwięk-
szychmocarstwachEuropyobejmowanoobywatelicorazściślejsząkontrolą,ale
niezdołanowtensposóbpowstrzymaćaspiracjiemancypacyjnych.
34
