Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
A.Wokółideispołeczeństwaobywatelskiego
NarodzieNiewierzdyplomacjiiniekołyszsięnadziejąjejpomocy.
Odciebiesamegozależyprzyszłośćkraju,
odtwojejenergiiwdziałaniuistanowczościwprzedsięwzięciach1.
Jednązkluczowychprzyczynpodjęciadecyzjiowybuchupowstaniawstyczniu
1863rokubyłoprzekonanie,żespołeczeństwostanowistrukturęzdolnądo
samodzielnegoodzyskanianiepodległościnadrodzewalkizbrojnej.Zideitej
wynikałoprzyjęciezałożeniaorealnościwypracowaniatakiejsamoorganizacji,
któraumożliwiłabyrozwiązanienajważniejszegoproblemupolitycznego,ja-
kimbyłbrakwłasnejpaństwowości.Doświadczeniaroku1863stanowiłypróbę
realizacjiideispołeczeństwaobywatelskiegoskupionegowokółprowadzonej
walkioniepodległość,cowięcejspołeczeństwaeksperymentującego,poszu-
kującegocorazbardziejefektywnychdziałańzmierzającychdoosiągnięciatego
celu.Koniecznośćzmianymodeludziałaniaspołeczeństwamiałaprzytym
stanowićwarunek,bezktóregoniemożliwabyłabyrealizacjazamierzonego,
głównegocelupolitycznego-odbudowypaństwawgranicachsprzed1772r.
Ideaspołeczeństwaobywatelskiegobyłaobecnawewszystkichpolskichpro-
gramachpolitycznychtworzonychpo1848r.WiosnaLudówstałasięczasem,
wktórymideeliberalnebyłypostrzeganejakopodstawakonstrukcjiprogra-
mówpolitycznych.Konstytucja,parlament,prawawyborczezaczynałybyćka-
nonemistandardempolitycznymtychkrajówEuropy,Amerykiiinnychczęści
świata,wktórychniebyłyjeszczestosowanewtworzeniustrukturwładzy.
Ideaspołeczeństwaobywatelskiegostawałasięatrakcyjnymmodelemłączącym
1
A.Kraushar,Powstaniepolskieidyplomacja,DPrawdaĵ,Warszawa12VI1863,w:Prasa
tajnalat1861–1864,cz.2,s.61.Ustalenieautorstwaartykułuzob.Prasatajnalat1861–1864,
cz.2,s.18.
