Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wstęp
Wprowadzonychbadaniachnaddziejamipowstaniawielokrotniewskazy-
wanonaważnąrolęaktywnościcałegospołeczeństwawjegopodtrzymaniu,
prowadzeniuwalkiiosiąganiumniejszychlubwiększychsukcesów57.Decyzja
opowstaniu,podjętapospieszniewatmosferzelękuprzedskutkamibranki
istanowiącapróbęochronymłodzieżyniegodzącejsięnadotychczasowąegzy-
stencjęwwarunkachuwłaczającychjejgodności,atakżepogorszenietejsytuacji
poprzezwcieleniedoarmii,zostałanobilitowanaprzezudziałiwsparciespo-
łeczeństwa.Stanowiłatakżewynikrywalizacjipolitycznejwyznaczającejrytm
działaniaorganizacjispiskowych.Różnorodnośćideowagrupkonspiracyjnych
prowadziładodyskusjiiocenwpływającychnapoparciedlatychstruktur.De-
cyzjaowszczęciupowstaniapodjętawstyczniu1863rokuniebyłainspirowana
nadziejamizwiązanymizinterwencjąmocarstweuropejskichnarzeczwalkiPo-
lakówoniepodległość.Takimotywpojawiłsięwsytuacjiwłączeniabiałychdo
powstaniazachęconychzmianąpostawyFrancjiwobecruchupolskiego.
Czaspowstaniawyznaczałyróżnewydarzenia-trudnewyboryidecyzje,
toczonepotyczki,budowanieadministracjitajnegopaństwa,jejdoświadcze-
niawkontaktachzestrukturamiwojskowymiispołeczeństwem,działalność
dyplomatyczna.Zbiórtychzjawiskstanowiłprzejawkrótkiegookresuwłasnej
państwowości.Wtymczasiepodejmowanopróbykreowaniawłasnychmode-
liideologicznychiichzastosowaniawprzestrzenispołecznej.Doświadczenia
walkipolemikodegrałyistotnąrolęwkształtowaniumentalnościzbiorowości
narodowejorazsferzekultury.Powstanieniebyłowydarzeniemobojętnym.
Byłoakceptowanelubbudziłosprzeciw.Inspirowałodyskusjepolityczneipo-
koleniowe.OdegrałoważnąrolęwintegracjispołeczeństwaPolskiniepodle-
głej.Pełnienietakwielufunkcjisprawia,żeproblematykaznimzwiązanawy-
dajesiępodstawąformułowaniaciąglenowychpytańbadawczychorazrefleksji
wynikającychzuniwersalistycznychcechtegowydarzenia.
C.Historiografiapowstaniastyczniowego.
Przegląddziełiproblemów
Powstanie1863rokucieszyłosiędużymzainteresowaniemhistoryków.Dra-
matyzmzwiązanychznimwydarzeńprzyczyniłsiędopowstaniaróżnychform
57
Wśródnajnowszychbadańwskazaćnależyszczególnienaartykuły:J.Zdrada,
RządNarodowywobecudziałuGalicjiwpowstaniustyczniowym1863–1864,w:Galicjaapowsta-
niestyczniowe,red.M.Hoszowska,A.Kawalec,L.Zaszkilniak,Rzeszów2013,s.13-42;
J.Kamińska-Kwak,Galicjankinarzeczpowstaniastyczniowego,w:GalicjaapowstanieĮ,
s.161-176;A.Kawalec,Ossolińczycywobecpowstaniastyczniowego,w:GalicjaapowstanieĮ,
s.177-190.RolikobietzostałapoświęconamonografiazbiorowaPostawyiaktywnośćkobiet
wczasiepowstaniastyczniowego1863–1864(natlepolskichkonspiracjiidziałalnościpowstańczej
dobyzaborowej),red.T
.Kulak,J.Dufrat,M.Piotrowska-Marchewa,Wrocław2013.
