Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
N
akontynencieeuropejskimpanowałpokój,gdyrankiem
wniedzielę28czerwca1914rokuarcyksiążęFranciszekFerdynand
ijegożonaZofiaChotekprzybylinadworzeckolejowy
wSarajewie.TrzydzieścisiedemdnipóźniejwEuropietoczyłasię
jużwojna.Konflikt,któryrozpocząłsiętamtegolata,zmobilizował
sześćdziesiątpięćmilionówżołnierzy,zniszczyłtrzyimperia,
kosztowałżyciedwudziestumilionówwojskowychicywilów,zaś
kolejnedwadzieściajedenmilionówodniosłoranywczasiejego
trwania.PotwornościXXwiekuwEuropiezrodziłysięztej
katastrofy.JaktoująłamerykańskihistorykFritzStern,była
to„pierwszaklęskadwudziestegostulecia,klęska,wktórej
wszystkieinneklęskimiałyswojeźródło”[1].Debatanadtym,
dlaczegodotegodoszło,zaczęłasię,zanimjeszczepadłypierwsze
strzały,itrwaodtamtejporyażdodzisiaj.Wynikiemtejdebatyjest
literaturahistorycznaoniezrównanychrozmiarach,wyrafinowaniu
imoralnejintensywności.Dlateoretykówstosunków
międzynarodowychwydarzeniazroku1914pozostająkryzysem
politycznymparexcellence,dostateczniezłożonym,żebypomieścić
wsobiedowolnąliczbęhipotez.
Historyk,którystarasięzrozumiećgenezępierwszejwojny
światowej,napotykakilkaproblemów.Pierwszyminajbardziej
oczywistymjestnadmiarźródeł.Każdazwalczącychstron
opublikowałaoficjalnewielotomowewydaniaswychdokumentów
dyplomatycznych,stanowiąceogromnedziełazbiorowejpracy
archiwistów.Wtymoceanieźródełsąizdradliweprądy.Większość
edycjioficjalnychdokumentówwydanychwlatach
międzywojennychprzedstawiaujęcieapologetyczne.
PięćdziesięciosiedmiotomowewydawnictwoniemieckieDieGrosse
Politik,zawierające15889dokumentówpodzielonychnatrzysta
