Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sztukajakonarzędzieformowaniazainteresowańirozwojuartystycznego
33
stwarzaliterackieświaty”74.FormauGombrowiczajestnaczelnyminajbardziejuni-
wersalnympojęciemwjegosystemiewartości,alejestrównocześnienkluczowym
czynnikiemkomunikacjidziełaliterackiegoicentralnąosiąkonsolidacjijegopo-
glądówfilozoficznych”75.WiodącąrolęwgombrowiczowskimujęciuFormypełni
Maska,któranjawisięjakobodziec,katalizatoriregulatormiędzyludzkiejkomuni-
kacji”76.Formatozasady,którymmożna,anawetnależysięprzeciwstawić,ponieważ
formatokaganiecwolności.Wodniesieniudonp.bohaterówFerdydurkenwruchu
kuwolnościważnejestskuteczne,manipulacyjneuderzeniewinnych,którewytrąca
ichzFormy”77.MożnawięcprzyjąćzaAndrzejemKijowskimiMartąKwaśnicką,że:
nKlasycznygombrowiczowskibohatertozawszeten,którypróbujestworzyćnowąfor-
współżyciazinnyminagruzachstarej-aostatniązkoleipróbujerozsadzić.Inie-
zmienniejestprzezformępokonywany,bo)formajestnieobliczalnaiostatecznieto
onazawszeprzejmujekontrolęnadczłowiekiem”78.
JakpiszeŁukaszGarbal:nŚwiatGombrowiczajestjednakświatemmasekiluster,
togabinetgroteskiigrozy,trzebagoczytaćwielokrotnie,nietylkowprost”79ido-
dajeskrótowącharakterystykęsztuki:nIwona,księżniczkaBurgunda:bohaterkaza-
mordowanakonwenansempotym,jakbohaterniemożeuciecznarzuconejsobie
formy(oświadczyny)”80.NegatywnystosunekGombrowiczadojakiejkolwiekformy
uzależnieniaiuwięzieniajednostkidotyczyłrównieżustrojówpolitycznychiwyar-
tykułowanyzostałwcałejjegotwórczościliterackiej,bojakzaznaczaGarbal:nwkaż-
dymztychdziełjestbuntprzeciwwszystkiemu,przeciwkażdemurodzajowiformy
(nazywanymgębączystrojem)-czylinaprzykładideologii”81.WprzypadkuIwony
językiformarównieżstwarzająpostaciiświatywykreowanewprzestrzenidrama-
tu,którezostająożywioneiwyposażonewkonkretnedziałaniaiznaczeniadopie-
rowówczas,kiedyzastosowanezostanąnarzędziateatralne,reżyserskieiaktorskie.
PsychologiapostaciuGombrowicza,jakopisujetoJanuszMajcherek,zostaławy-
prowadzonanazewnątrz,apostaćzachowujesięwzależnościodzachowaniain-
nych,reagującsymetrycznielubasymetrycznie,copowoduje,wszystkodziejesię
74
M.Bielecki,Gombrowiczpalimpsestowy,nTekstyDrugie”
,nr3/2005,s.104-109.
75
D.Hamze,WitoldGombrowiczwkalejdoskopierecepcji,nPostscriptumPolonistyczne”
,
nr2(12)/2013,s.199-218.
76
B.Witosz,(za:)D.Hamze,WitoldGombrowiczwkalejdoskopierecepcji,nPostscriptumPoloni-
styczne”
,nr2(12)/2013,s.199-218.
77
S.Chwin,GrzechyGombrowiczaprzeciwkowolności.OprojekcieetycznymwpisanymwnFerdy-
durke”,nPrzestrzenieTeorii”
,nr20/2013,s.12.
78
M.Kwaśnicka,AndrzejKijowski-projektniedokończony[online][dostępny:9.01.2016].Dostęp-
nywWordWideWeb:http://skarbsolidarnosci.pl/wp-content/uploads/2014/02/Kwa%C5%9Bnicka-Ki-
jowski-projekt-niedoko%C5%84czony.pdf.
79
Ł.Garbal,WróbelWitolda.PrzeciwkonowejnadinterpretacjiGombrowicza,nPressje”
,teka
36/2014,s.205.
80
81
Ibidem.
Ibidem.