Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WaldemarKuligowski
Zgniłypochrzyniświętepsy.Kształtowaniesię
antropologicznejrefleksjinadjedzeniemjako
praktykąkulturową
Porównawczebadaniatego,coijakludziejedzą,jasnopokazują,żeczystaekonomia
–czylimyśleniewkategoriachfizycznegoprzetrwania–niemożebyćkluczem
dozrozumieniatychpraktyk.Dlaczego?Zapytajmychoćby,zjakiegopowodusteki
sąznacznierzadszewklasieśredniejniżwśródklasypracującej,potrzebującejwszak
więcejbiałka?Dlaczego
hautecuisine
nierozwinęłasięwAfryce,podczasgdyistnieje
zarównowAzji,jakiEuropie?1DlaczegomieszkańcypółnocnejNorwegiizaczęlijeść
krewetkidopierowlatach70.XXw.,wcześniejużywającichwyłączniejakoprzynęty
itraktującjakoniejadalne?2ZjakiegopowoduwiększośćmieszkańcówUSAiKanady
odmawiaspożywaniamięsakońskiego?3DlajakichracjitubylcyzWyspTrobrianda
moglizradościąoznajmiaćprzednadchodzącymświętem:„Będziemyjeśćipić,
ażbędziemywymiotować”4,aczłonkowiepołudniowo-afrykańskiegoluduXosa
podobnieochoczodeklarowali„Będziemyjedli,ażbrzuchytaksięnadymają,żenie
będziemyjużmogliustać”?5,gdywtymsamymczasie,wspołeczeństwieangielskim
„Wielemłodychkobiet,gdyichtaliastawałasięszersza,popadałowpanicznylękprzed
otyłościąinietylkoodrzucałospożywanieposiłków,alepiłoocetiinneśrodkimające
ratowaćprzednadmiaremtłuszczu”?6Jaktowreszciemożliwe,że„Polacy,którychkraj
jestojczyznąnajlepszychślimaków(34%francuskiegoimportu),brzydząsiętego
specjału.Nietknąteżpsów,kotów,żab,ba!–nawetwykwintnemięsokońskie,
uchodzącezaprzysmakwewszystkichkrajachromańskichidużozdrowsze
odwieprzowinyczywołowiny,szczerymichnapawaobrzydzeniem”7?
Zperspektywyantropologicznejodpowiedźnawszystkiepowyższepytaniajest
zasadniczojedna:przywołaneparadoksywynikajązfaktu,żekażdespołeczeństwo
wypracowujeireprodukujewłasne„kulturykonsumpcji”.Odrazuwartododać,żeowe
„kulturykonsumpcji”zjednejstronycechujedużykonserwatyzm,zdrugiejnatomiast
jesttorozległepoleprzepływówizapożyczeń.PojawieniesięziemniakówwNiemczech,
IrlandiiiPolsce,pomidorówweWłoszech,HiszpaniiiStanachZjednoczonych,atakże
kukurydzyimaniokuwAfrycegłębokoodmieniłylokalneobyczajeżywieniowe.Odrębną
kwestiąjestpowiązanietego,cosięje,zinnymidziedzinamikultury.Jakzemfazą
stwierdzałyredaktorkiantologii
FoodandCulture
:
Jedzenieprzenikawszystko–jestfundamentemkażdejekonomii.Częściąstrategii
politycznychpaństwigospodarstwdomowych.Markeremróżnicspołecznych,granic
iwięzi.Topodlegającenieustannymzmianomustanawianiepłci,rodzinyirelacji
wspólnotowych[…].Jedzenietożycie,ażyciemożnabadaćirozumiećpoprzez
jedzenie8.
Zainteresowaniejedzeniemipożywieniemjesttakstarejaksamadyscyplinarna
antropologia.Antropologiażywienia(
nutritionalanthropology
)jakosubdyscyplina
antropologiimedycznejukształtowałasięjednakdopierowpołowielat70.XXw.Prace
tegonurtupodkreślająrangęsymbolicznej,materialistycznejiekologicznej
perspektywy,zintegrowaniezewszystkimiaspektamiżycia.Nietrzebadodawać,
żewostatnichdwóchdekadachjedzeniezawojowałouwagęopiniipublicznej:odbiorców
książekkucharskich,programówkulinarnych,blogówinternetowych,czasopism
zprzepisami,gastronautówiwszystkich,którzychoćrazoddalisiępodejrzanejrozkoszy
foodporn
9.
Wartykulechciałbymprzyjrzećsiępoczątkomantropologicznejrefleksjinad
jedzeniemjakopraktykąkulturową.Refleksji,któranastępnieprzekształciłasię
